මීගමුවේ අතීත නිෂ්පාදන සහ පරිභෝජන රටාව ගැන අවධානය යොමුකිරීමේදී ප්‍රථමයෙන් සිහියට නැගෙන ප්‍රකට ජන කථාවක්වනුයේ මීවදයේ කථාවය. දුටුගැමුණු රජතුමාගේ මවවූ විහාර මහාදේවිගේ දොළදුක සම්පුර්ණ කිරීමට සමත් සොළොස් රියන් මීවදයක් සොයාගත්තේ මීගමුවෙන්යැයිද, මීගමුවට ඒ නම ලැබුනේ එම මී-ගොමුව නිසා යැයිද එම ජනප්‍රිය ජන කථාවෙන් කියවේ.
එහෙත්, මහා වංශයේ සහ ථුප වංශයේ දක්වා ඇත්තේ විහාර මහා දේවිගේ දොලදුක පිනවූ මී වදය සොයාගත්තේ 'ගොළු මුහුද' සමීපයේන් බවය. 'ගොළු මුහුද' ලෙස හැදින්වුයේ ලංකාවේ දකුණු මුහුදය. තවද දුටුගැමුණු රජතුමා ඉපදීමට සිටි සමයේ විහාර මහාදේවිය ජීවත්වුයේ මීගමුවේ සිට කිලෝමීටර් 275ක් පමණ දුරින් පිහිටි දකුණු ලක මාගම්පුරයේය. අද වුවද මීවදයක් සොයාගෙන එතෙක් දුරගෙවා මීගමුවට පැමිණීමට ලංකාවවැනි රටක කිසිදු උවමනාවක් නැති බව පැහැදිලිය. තවද මීගමුව ගැන සදහන් කරන අරාබි/පෘතුගීසි/ලන්දේසි සහ ඉංග්‍රීසි දේශගවේෂකයන් රාශියක්ම මීගමුව යන සිංහල ග්‍රාම නාමයේ අර්ථය 'මී පැණි ගම' හෙවත් 'village of honey' යනුවෙන් හැදින්වූවද එය කිසිසේත්ම දුටුගැමුණු රජට හෝ විහාර මහා දේවියට හෝ කිසිදුවිටක සම්බන්ද බවක් කිසිම තැනක දක්වා නැත. ඔවුන් දක්වා ඇත්තේ පෘතුගීසින් පැමිණීමට පෙර මීගමුව කිසිසේත්ම අවධානයට ලක්නොවූ කුඩා ධීවර ගම්මානයක් පමණක් බවය.
මේ සියළු කරුණු ගැන කිසියම්ම හෝ සැලකීමකින් තොරව විහාර දේවියගේ දොලදුක සිදලු මීවදය සොයාගත්තේ මීගමුවෙන් යැයි යන කථාවක් ගොඩනැගුවේ හෙළහවුලේ මීගමු නායකයාවූ ව. ස. ප්‍රනාන්දු ගුරුන්වහන්සේ හෙවත් සන්තියාගෝ ප්‍රනාන්දු මහතා විසිනි. එම ප්‍රබන්ධය නිර්මාණය කිරීමේ අරමුණ වුයේ මීගමුව ලංකාවේ ප්‍රධාන ඉතිහාස ධාරාවට සම්බන්ද කිරීමය. මේ බව මීගමුව නගර ලාංචනය ගොඩනැගීම පිළිබද කථාව තුල මතුවූ බව මම මීට පෙර දක්වා තිබේ (එය කියවීමට මෙතැනින් පිවිසිය හැක). ඒ අනුව විහාර මහා දේවියගේ දොළදුක පිනවූ මීවදය සොයාගත්තේ මීගමුවෙන් යැයි යන්න ප්‍රබන්දයක් ලෙස ඉවතහෙළිය හැකි බව පැහැදිලිය.
මී පැණි සහ පොල් පැණි
එහෙත්, පැණි සම්බන්දයෙන් අතීතයේ පටන් මීගමුව ප්‍රසිද්ධව සිටි බවට පෘතුගීසි යුගයේ පවා ලියවී ඇති තොරතුරුවලින් කියවේ. මහාචාර්ය Chandra R. de Silva (2009) පරිවර්තනය කල පැරණි පෘතුගීසි සටහන් ඇතුලත් Portuguese Encounters with Sri Lanka and the Maldives, Translated Texts from the Age of the Discoveries කෘතියට අනුව මීගමුව මීපැණි මෙන්ම පොල් පැණිද, පැණි හකුරුද නිෂ්පාදනය කිරීම සහ විකිණීම සම්බන්දයෙන් (page 47/53) දකුණු ඉන්දියානු ප්‍රදේශවල පවා යම් නමක් දිනාගෙන සිටි බව හෙළිවේ. ලන්දේසි යුගයේ වෙලදාම් ගැන ලියවෙන Wyndham Beawes සහ Joseph Chitty (1813) ගේ Lex Mercatoria: Or, A Complete Code of Commercial Law කෘතියේ සදහන් කරුණු අනුවද එකල මීගමුව නිතර වෙළද ගනුදෙනුවල නිරතවූ දකුණු ඉන්දියාවේ කොරමන්ඩල් (Coromandel) ප්‍රදේශ සමග සිදුවූ වෙළදාමේදීද මීපැණි සහ පොල් පැණි වෙළද භාණ්ඩයක් ලෙස භාවිතාවී ඇති බව පෙනේ (page 240). පොල් පැණි නිපදවීමට පමණක් නොව මී වද ගැන, මී වද කැඩීම ගැන මෙන්ම මී වද කැඩීමේදී වැද්දන් අසාර්ථක වෙන අයුරු සම්බන්දයෙන්ද මීගමු ධීවරයන් හොදින් දැන සිටි බව පෙනීයන විස්තරයක් 1822 Wesleyan සගරාවේ ජුලි කලාපයේ පළවූ ජෝන් වෙස්ලි පියතුමාගේ ලිපියක මෙසේ දැක්වේ: 'The Hottentots, who have a very quick sight, try to observe a bee flying home with its honey, and pursue it; but they often would not succeed in ... I hear from Negombo (19 පිටුව).' තවද ඉටිපන්දම් නිපදවීමට මී ඉටි යොදාගත හැකි බව ඔවුන් දැන සිටි බවක්ද තවත් තැනක කියවේ (මෑතක් වනතුරම පාරම්පරිකව පවත්වාගෙන ගිය ඉටිපන්දම් නිපදවීමේ ස්ථානයක් මීගමුව වැල්ලවීදිය සූර්ය මාවතේ තිබුණි). ඉහත විස්තර සදහන් කරන ජෝන් වෙස්ලි පියතුමා යනු අදටත් ක්‍රියාත්මකවෙන ලංකාවේ පැරණිම කාන්තා විදුහලවන මීගමුව නිව්ස්ටඩ් බාලිකා විදුහලේ හිටපු විදුහල්පතිවරයෙකි. වෙස්ලියානු මිෂනාරි පාසැලක්වූ එම විදුහල සිය සේවය සහ පළාතේ ජනජීවිතය පිලිබදව එහි මුලස්ථානයට නිතර වාර්තා සැපයිය. මීගමුවේ අතීත ජනජීවිතය පිලිබදව එම වාර්තාවලින් සපයාගත හැකි තොරතුරු බොහෝය.
කිරි සහ පැණි කෑම සම්බන්දයෙන් ලංකාවේ දකුණු ප්‍රදේශය ප්‍රසිද්ධවුවද මී පැණි සහ පැණි කෑම සම්බන්දයෙන් මීගමුවට යම් ප්‍රසිද්දියක් තිබු බව බොහෝ දෙනෙකු නොදන්නා කරුණකි. එහෙත් 1926 පලවී ඇති Gardeners' Chronicle, Horticultural Trade Journal (Volume 80) නම් වියත් සගරාවට අනුව මීගමුව ප්‍රදේශයේ මී පැණි, පොල් පැණි සහ පැණි හකුරු කෑම සිදුකල බවත්, විවිධ කැවිලි පෙවිලි සදහා පමණක් නොව මෙතෙක් නොදත් අපූරු පැණි කෑමක්ද මීගමුවේ තිබුනු බව කිව්වේ. එම සගරාවේ අදාල ලිපිය ලියූ කතෘ මණ්ඩල සාමාජිකයා මීගමුවේ ධීවර වාඩියකදී පොල් මද පැණි සමග කෑ බව දක්වයි (At a fisherman's hut in Negombo I obtained a green Coconut which I ate with honey), පොල් මද හකුරු (jaggery) සමග තම්බා කන කෑමක් පිලිබදවත්, සීනි වෙනුවට මීපැණි නිතර භාවිතා කරන බවද, කජු සහ ඇටවර්ග මිශ්‍ර කරමින් කැවිලි සෑදීම සිදුකල බවත්, ඉගුරු සහ මී පැණි කෑ බවත් දක්වයි (page 130-133). මේ අනුව අපූර්ව පැණි කෑමක් මීගමුවේ වැසියන් සිදුකර තිබුන බව පෙනීයයි. මීගමුව කාලාන්තරයක් පුරා පැණි අලුවා, කජු කොරදියල්, ලස්කිරිඤ, අඩ, පැණි සහ හකුරු මිශ්‍ර තල නිෂ්පාදන (මීගමුව තලාහේන ප්‍රදේශය අතීතයේ තල වගාව සහ නිෂ්පාදන සම්බන්දයෙන් ප්‍රසිද්ධව සිටි බව ජනවහරේ කියවේ), පෘතුගීසින්ගෙන් ඉගෙනගත් බිබික්කන් හෙවත් පොල් කේක් සෑදීමට සහ සව් දොදොල්ද, විවිධ වර්ගවල කැවුම් වර්ග සම්බන්දයෙන්ද ප්‍රසිද්ධව සිටියහ. මීගමුව නගර මධ්‍යයේ පමණක් නොව හලාවත - කොළඹ මාර්ගයේද කැවුම් කඩ තිබිණි. එහි කැවුම් පමණක් නොව වෙනත් රස කැවිලිද විකිණීමට තිබුණි. විශේෂයෙන්ම පාස්කු සමයේදී සහ පල්ලියවල මංගල්‍ය සමයන්හිදී පැණි මිශ්‍ර කෑම වර්ග මීගමුවේ බහුලව විකිණීමට තිබේ.
1878ටත් පෙර පටන් මීගමුවේ විස්ත්‍රීන් මාවතේ (Vistarini Road) හකුරු කඩ තිබූ බව මීගමුව ප්‍රදේශීය බලමණ්ඩලයේ (Local Board of Negombo) බදු එකතුකිරීමේ ලේබණ දෙස බැලීමේදී පෙනීයැයි. එදා මෙන්ම අදද මීගමුව නගරයේ දැකිය හැකි මෙම කඩවීදිය ප්‍රදේශයේ ජනයා හැදින්වුයේ හකුරු මුඩුක්කුව නමිනි. එකල මීගමුවේ මෙම කඩවීදියේ පොල් හකුරු, කිතුල් හකුරු පමණක් නොව සක්කර හෙවත් උක් හකුරුද විකිණීමට තිබුණි. ඒ පොල් පැණි, කිතුල් පැණි සහ මීපැණි වලට අමතරවය. එම කඩවීදියේ පමණක් නොව මීගමුවේ බොහෝ හන්දිවල එකල පැණි කඩ තිබුණි. අපි කුඩා අවධියේදීද රේල්ගේට්ටුව ලග හන්දියේ පිහිටි පැණි කඩයෙන් පැණි ඉල්ලුවිට ඔවුන් මැටි මුට්ටියක තබා ලී පියනකින් හොදින් වසා ඇති පොල් පැණි මුට්ටියේ පියන ඉවත්කර පත්තර කොළවලින් තැනු කඩල ගොටුවකට පොල්කටු හැන්දකින් පැණි වක්කර දුනි. එම කඩයේ ලී බැරල්වල පැණි ගබඩාකර තිබුණි. අද ද මම එකී කඩයට ගොඩවෙන සෑම වාරයකම දැන් මහලු වියට පත්ව ඇති එහි මුදලාලි ඉස්සර අපි පැණි කෑ හැටි මතක් කරමින් සිනාසෙයි. ඇත්තවශයෙන්ම, නමට ගැලපෙන සේ රසවැහෙන පැණි නිෂ්පාදනයක් මෙන්ම, පැණි පාරිභෝජනයක්ද මීගමුවේ පැවති බව පැහැදිලිය.
මී පැණි නිපදවීමට නම් මල් බහුලව තිබිය යුතුය. 1910 පලකල Henry William Cave ගේ “The Ceylon Government Railway” කෘතියේ 232 පිටුවේ දක්වා ඇත්තේ මීගමුව යනු මල්, පලතුරු වලින් පිරි, හරිත වර්ණ, පිරිසිදු චිත්‍රසදෘශ්‍ය, නැතහොත් චිත්‍රාකාර, දර්ශනීය නගරයක් වන බවය (Negombo is one of the most picturesque towns in Ceylon). සහසිකයෙක් විසින් ඝතනය කල, මීගමුවේ සිටි විශිෂ්ඨ හෙළහවුලේ පඩිවරයෙකුවූ ගරු අබා කොස්තා පියතුමාගේ මෙතෙක් පල නොකළ නමුත් මීගමුව නාගරික පුස්තකාලේ සුරක්ෂිතව තැම්පත්කර ඇති ලිපි ලේඛනවලට අනුව මීගමුව යනු උයන්වතු, මල්වතු, තුරුගොමු සහ ජල පුෂ්පිත විලවල් රාශියකින් සැදුම්ලත් නගරක් විය. දෙහිමල්වත්ත, කුණ්ඩන්විල, මල්වත්ත, නෙලුම්පිටිය, තම්මිට සහ උදම්මිට යන ග්‍රාම නාම පැනනැගුනේ එම අර්ථයෙන් යැයි ඔහු සදහන් කර තිබේ. එවැනි ආකාරයේ භාෂාත්ම විවරණයන්ට වඩා මීගමුවේ වූ මල්, පලතුරු, ගහ කොළ, තුරුලතා ආදිය කවරාකාද යන්න ගැන ඉතා නිශ්චිත වාර්තාවක් Charles Pridham (1849) ගේ An historical, political, and statistical account of Ceylon and its dependencies (Volume 2) කෘතියේ දැක්වේ.
ජා-ඇල පසුකරමින් මීගමුවට ගමන්කල Charles Pridham (1849) මහතා සිය අත්දැකීම තම කෘතියේ 640වන පිටුවේ විස්තරකර ඇත. එහි දැක්වෙන මීගමුවේ අපූර්ත්වය අපට මවාපානුයේ යලිකිසිදා විදීමට නොහැකිවෙන අතීශය සුන්දර චිත්‍රයකි: "එතැන් සිට (ජා-ඇල) මීගමුවටවූ පාර දෙපස මූලික වශයෙන් වැටී තිබුනේ කුරුදූ වතු මැදිනි. සෑම තැනම පෙනුම සහ සුවද ගෙනදුන්නේ මහත් සංතෘප්තියකි/ආනන්දයකි; හැම පැත්තේම වුයේ අලංකාර පින්න මල් සහ බුනීලය. කෝපි මල්, රත්මල්, අලංකාර කුඩා පදුරු විශේෂ, කුරුදූ පදුරුවල එල්ලී වැඩුන පරාගන/ඉත්ත වැල් සහ කුඩා කෘමින් ගොදුරුකරගන්නා අඩක් පිරුණු දියරයක් ඇති බාදුරා වැලවල් වල මල් සමහරක් පියන් විවරවූ පැවති අතර සම්පුර්ණයෙන් පියන් වැසීගිය මලින්ද යුක්තවිය. එකිනෙක හා බැදී තුරැවදුළු මත පතිතව තණකොළ මතවැටෙන හිරුඑළිය ක්‍රමයෙන් හීනය. මලින් සහ පලින් බරවූ කැලැ දොඩම්, දෙහි සහ ජම්බෝල ගස්වලින් හමාආ මිහිරි සුවද මුළු පරිසරයම සුගන්ධවත් කරයි. වැල්ලෙන් සැදුන මාර්ගය දිගටම කුරුදු වතු මැදින් විහිදී යයි. එහි තැන්වල සුදු වැලි පර මතින් වැටී තිබුනි ('from thenee to Negombo the road lies chiefly through cinnamon plantations. Every where the sight and the smell are gratified; for on each side may be seen the beautiful crimson Clerodendrum infortunatum, Linn. (the Pinna-mal-geddi) Coffea triflora, Ixara coccinea, Nepenthes distillatoria of climbing and dwarf varieties (scandens and nana) the former clinging to cinnamon bushers for support, and displaying its pitchers, some with the lid closed, others with it open, and in an erect position full of water , like so many fly traps, as if the liquid they contained, were too valuable to be lost; the latter shrinking from exposure under the shade of the overhanging trees and grass, while the wild orange, lime, and shaddock trees ever in fruit and blossom, at the same time impart the most delicious fragrance to the surrounding atmosphere. For a considerable distance through the cinnamon plantations, the road is sandy, and in many places, it leads it leads through large tracks of the pure white quartz sand, to which the cinnamon tree is partial''). මේහි සදහන් ගස්වැල්වලින් කීයක් නම් තවත් ඉතිරිවී තිබේද? දෙහි දොඩම්, බුලීන, රත්මල් ආදීය අතරින් පතර කිහිප පොලක දැකිය හැකිවන නමුත් ඒ සියල්ල එකට කැටිවූ තැන් දැන් මීගමුවේ දැකිය හැක්කේ කොහේද? ඒ සියල්ල අද ක්‍රමයෙන් නැතිව ගොසිනි. කුරුදූවගාව එහිලා බලපෑ නමුත් කුරුදූ වතු පැවති එකල පවා මීගමුව අවට පරිසරය අදට වඩා වර්ණවත් විය, හරිත වර්ණවිය.
කුරුදූ
මීගමුව 'කැලැ කුරුදුවලට' (wild cinnamon) ඉතා ඉහල ප්‍රසිද්ධියක් ඉසිලු බව දේශ ගවේශකයෙකුවූ ඉබන් බතුතාගේ වාර්තාවල සදහන්යැයි පෘතුගීසි ජාතික රුබෙරෝ (João Ribeiro) ගේ Fatalidade Historica da Ilha de Ceilão කෘතියේ දක්වයි. ඒ ක්‍රි. වර්ෂ 1640 දී පෘතුගීසි පාලන යුගයේය. ලන්දේසි යුගයේ අවසාන භාගයේදී ලංකාවට පැමිණි Valentyne ගේ වාර්තාවලට අනුවද මීගමු කුරුදූ ගැන දක්වනුයේ ලොව ඇති හොදම කුරුදු ලෙසය ('the very best in the universe, as well as the most abundant' - Momoir of Van Gones, page 166).
Valentyne ගේ මෙම අදහස නැවත තහවුරු කරන Sir James Emerson Tennent (1858) ලෝකයේ දැනගැනීමට ඇති හොදම කුරුදූ වවන්නේ මීගමුවේ යැයි සිය කෘතියේද දක්වයි ('the best in the known world, as well as the abundant' - page 51). මුස්ලිම් වෙළෙන්දන් සහ පෘතුගීසින් එකතුකර අලෙවිකළ මීගමුවේ වැවුණු 'කැලැ කුරුදු' (wild cinnamon) ලන්දේසින් මහා පරිමාණයෙන් වතුවගාවක් ලෙස ප්‍රවර්ධනය කලේය. දඩුගම් ඇල අසල සිට කටුනායක හරහා කදිරාන දක්වා විහිදී ගිය මෙම කුරුදූ වතුයායවල් බ්‍රිතාන්‍ය යුගයේ මුල් කාලයේද ඉතා සශ්‍රිකව පැවති බව මේජර් ස්කිනර්ගේ ස්වයන් චරිතාපදානයේ, එනම් Thomas Skinner ගේ (1891) 'Fifty Years in Ceylon 1804-1877:An Autobiography' කෘතියේ පිටු 272 සහ 273 වල සදහන් වේ.
මීගමුවේ වැවුනු සුප්‍රකට කුරුදූවර්ග තුනක් ගැන A.M. & J. Ferguson (1910) ගේ The Tropical Agriculturist and Magazine of the Ceylon Agricultural Society, Volume 34 කෘතියේ 454 වෙනි පිටුවේ සදහන්වේ. එම කුරුදු වර්ග තුන නම් 1. පැණි කුරුදූ (honey cinnamon), 2. නයි කුරුදූ (Naya cinnamon) සහ 3. කට්ට කුරුදූ (Katva cinnamon) ය. තවද එම වාර්තාවේම තවත් තැනක දක්වනුයේ මීගමුවේ කුරුදූ පමණක් නොව ඉස්තරම් ඉගුරුද (Chinese ginger) නිපදවූ බවයි (59 පිටුව). කුරුදූ වගාවට සමගාමීව පොල් වගාවද පැතිර තිබූ බව ඉහත කී වාර්තා කියවීමේදී පෙනී යන්නකි.
James Emerson Tennent (1858) ගේ Ceylon: An Account of the Island, Physical, Historical, and Topographical (Volume 2) කෘතියේ 55 පිටුවේ දක්වන ආකාරයට කුරුදූ තෙල් නිෂ්පාදනයක්ද පැවති අතර එය ඖෂධීය මෙන්ම සුවදවිලවුන් ද්‍රව්‍යක් ලෙසද මුස්ලිම් වෙළඳන් අතර ප්‍රකටව තිබී ඇත.
කලින් සදහන් කල ලෙස, කුරුදූවගාව පොල්වගාවේ අතුරුබෝගයක් ලෙසද තිබුන බව පෙනේ. ඒ බව දැන් කඩාවැටීමට ලක්වී ඇති මීගමුව කටාන-කදවල පිහිටි ලන්දේසි මිණින්දෝරු කුළුණ ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීමට වරක් එහි ගිය මේජර් Thomas Skinner ගේ (1891) චාරිකා සටහනේ කරුණු වලින් කියවේ (ඒ ගැන කියවීමට මෙතැනින් පිවිසිය හැක). කෙසේවුද, මීගමුවේ කුරුදූ, පොල් සහ වෙනත් වතුවගාවන් පිලිබදව ඉදිරියේදී විමසා බලන බැවින් වැඩි විස්තර පසුව ඉදිරිපත් කරමි.
පොල් වගාව.
කුරුදූ මෙන්ම පොල්ද කාලාන්තරයක් පුරා මීගමුවේ පැවති බෝගයක් වූ අතර එයද ලන්දේසි පාලන යුගයේදී වතු වගාවක් බවට ප්‍රවර්ධනය විය. පොල්වතුවල වැඩකිරීම සදහා ඉන්දියාවෙන් වැසියන් ගෙන්වූ බවත්, ඔවුන් මීගමුවේ පොල්වතු බහුලව තිබු ප්‍රදේශවල පදිංචි කරවූ බවත්, John Ferguson (1907) ගේ වාර්තාවෙන් පෙනේ (The Coconut Palm in Ceylon; Beginning, Rise, and Progress of Its Cultivation).
කලින් සදහන් කල ලෙස මීගමුවේ පොල් පැණි නිෂ්පාදනය සදහා මුලික වශයෙන් හේතුවුයේ ප්‍රදේශයේ පැවති පොල් වගාවය. මා කුඩා වියේදී දළුවකොටුව/කට්ටුව කුරුදුවත්ත ප්‍රදේශයේ නිවෙස්වල මෙන්ම කොච්චිකඩේ සුරංගනී සිනමාශාලාව අසල නිවෙසකද සිය වත්තේ පොල්ගස්වල මල් කැපීමෙන් රැස්කර ගත්, රා වලට පෙර එකතුවෙන, තෙලිජ්ජ උණුකර පොල් පැණි මෙන්ම හකුරු හදන හැටිද නැරබීමි. එහි රසද වින්දෙමි. තෙලිජ්ජ පැණි බවට පත්කිරීමට අවශ්‍ය හල් පොතු සපයාගත්තේ මීගමුව කටාන ප්‍රදේශයේ පිහිටි ගමක් වන හල්පේ ප්‍රදේශයෙන් යැයි කියනු මම අසා ඇත. කටාන හල්පේ ගම පිහිටා ඇත්තේ මීගමුවේ පොල්, රා සහ පොල් පැණි මෙන්ම කුරුදුද බහුලව පිහිටි ප්‍රදේශයකය. එහෙත් කටාන හල්පේ ගමට එම නම ලැබුනේ පැණි නිපදවීමට අවශ්‍ය හල් පොතු සැපයීමෙන් දැයි නිශ්ච්තව කිව නොහැක.
පොල් පැණිවලට අමතරව පොල් වගාවෙන් පොල් පලදාව මෙන්ම, පොල් කොහු නිෂ්පාදනය කිරීමද, එමගින් පොල් ලණු, පාපිසි පමණක් නොව මෙට්ට නිෂ්පාදනය කිරීමද, ගෙවල්සෑදීමෙහිලා අවශ්‍ය පොල් පරාල සහ පොල් කදන් නිෂ්පාදන කිරීමද මීගමුවේ ඉතා මෑතක් වෙනතුරුම පැවතුන කර්මාන්තයකි. අතීතයේ මෙම පොල් නිෂ්පාදන ආයතන මීගමුව තුල කෙතෙක් ශක්තිමත්ව පැවතියේදයත් මීගමුව පෙරියමුල්ලේ පිහිටි ලංකා පිගන් සංස්ථාව 1950දී එහි පිහිටවීමට පෙර එම භූමියේ පැවතියේ අක්කර 16 පුරාවට විහිදුනු පොල් වගාවක් සහ වැව්ශේර් (Wavusher) නම් පොල් නිෂ්පාදන ආයතනයකි. මීගමුව පෙරියමුල්ලේ පමණක් නොව කදු නැති තැනිතලා භූමියක්වූ මීගමුවේ බොහෝ ප්‍රදේශවල කොහුබත් කදු පැවති බවත්, අපි කුඩාවියේදී එම කොහුබත් කදු නැග මුහුද පෙනෙන්නේ කොතනින්දැයි සෙවූ බවත්, එම කදු නිර්මාණය කලේ මීගමුවේ පැවති කොහු කර්මාන්ත ශාලා විසින් යැයි මම මීට පෙර ලියූ මීගමුවේ ''කොහුබත් කඳුවලට සිදුවූ දෙය කුණු කඳුවලටත් සිදුවුවා නම්'' යන ලිපියට, මෙතින් පිවිස කියවිය හැක.
පොල් වතු ආශ්‍රිතව එම නිෂ්පාදන පමණක් නොව පොල් අතු විවීමද සිදුකෙරුණි. උළු වලින් ගෙවල් සෙවිලි කිරීමට පෙර මීගමුවේ පමණක් නොව රට පුරාම නිවෙස් සෙවිලි කලේද, බොහෝ දුරට බිත්ති ලෙස සකස් කරගැනීම සදහා ද භාවිතා කළේ පොල් අතුය. වියන ලද පොල් අතු ඇරගෙන රටේ විවිධ ප්‍රදේශවලට යන ගවයින් බැදී කරත්ත මීගමුවේ එකල සුලබ දර්ශනයක් විය.
James Emerson Tennent (1858) ගේ Ceylon: An Account of the Island, Physical, Historical, and Topographical (Volume 2) කෘතියේ 629 පිටුවේ දක්වා ඇත්තේ මීගමුවේ සිට හලාවතට යන තෙක්ම පැවතියේ එකම පොල් වගාවක් බවය. කපා වෙලාගත් පොල්මද කොප්පරා නම්වූ අතර ගවයින් යොදවා කරකවන සෙක්කුව මගින් ස්වදේශිකයන් කලාන්තරයක් පුරා පොල් තෙල් නිපදවා ගත් බව James Tennent (1858) ගේ ඉහත කෘතියේ 630 පිටුවේ සදහන්වේ (the primitive mills, which, from time immemorial, have been used by the natives for expressing the oil). කෙසේවුද, සෙක්කුව වෙනුවට යන්ත්‍ර මගින් තෙල් හිදින කර්මාන්ත ශාලා කිහිපයක් මීගමුව, සීදුව සහ මෝදර ආදී ප්‍රදේශවල 1900යේ සිට ස්ථානගතවීමත් සමග මීගමුව හැමිල්ටන් ඇලේ පාරු මගින් කොප්පරා ප්‍රවාහනය අරභා තිබේ. මාගේ පියා දැක්වූ විස්තරවලට අනුව එසේ හැමිල්ටන් ඇලේ ඇදී ගිය කොප්පරා පාරු ඇල දෙපස සිටි ළමුන්ට කොප්පරා දුන් බවත් ඒවා කෑමට ළමුන් ප්‍රියකල බවත් කියති.
මීගමුව නගරයේ අදටත් හදුන්වන කොප්පර හන්දිය, තෙල්වත්ත හන්දිය ආදී ස්ථාන මීගමුවේ අතීත පොල්තෙල් කර්මාන්තයේ මහිමය කියාපෑමට තවමත් ඉතිරිවී තිබීම යහපතකි. එමෙන්ම, පොල් විනාකිරි නිෂ්පාදනයද මෙම පොල් කර්මාන්තය සමග ගොඩ නැගුනකි. මීගමු වැසියන් සිය ආහාර අවශ්‍යතා සදහා විනාකිරි නිතර එක් කරගත්තක්වූ අතර එය ප්‍රාදේශීය වශයෙන් ඔවුන්ම නිපදවා ගත්තකි.
සෙක්කුවෙන් හෝ යන්ත්‍ර මගින් හෝ වේළු පොල්මද හෙවත් කොප්පරාවලින් පොල්තෙල් නිපදවීමෙන් අනතුරුව ඉතිරිවන කොටස හැදින්වුයේ පුන්නක්කු ලෙසය. එය මිනිසෙකුටවුවද කෑ හැකි තරම් රසවත්ය. ඊටත් වඩා තෙල් නිෂ්පාදනයේ අතුරු පලයක් ලෙස නිපදවෙන නැවුම් පුන්නක්කුවල සුවද ඒවා කෑමට තරම් කෙනෙකුව පොළබව සුළුය (වරක් මීගමුව දළුවකොටුව ප්‍රදේශයේදී මම මේ අත්දැකීම විද ඇත්තෙමි). එහෙත් කුමන හේතුවක් නිසා හෝ මිනිස්සු පුන්නක්කු නොකති. එය සත්ව ආහාරයක් ලෙස වෙන්කරති. සත්ව පාලනය හොදින් පැවති මීගමුවේ පුන්නක්කුවලට ඉතා හොද ඉල්ලුමක් තිබී ඇතිවාට සැක නැත.
සත්ව පාලනය.
මීගමුවේ සත්වපාලනය ගැන යම් අදහසක් Charles Pridham (1849) ගේ An historical, political, and statistical account of Ceylon and its dependencies (Volume 2) කෘතියෙන්වුවද සපයාගත හැක. එම කෘතියේ 641 වෙනි පිටුවේ දක්වනුයේ මීගමුව හරිතවර්ණ තෘණ භූමිවලින් මෙන්ම ඕනෑම ප්‍රමාණයකින් පිදුරැ/වියලි තෘණ සපයාගත හැකි භූමියක් බවය (Negombo abounds with excellent pasturage, and hay may be procured to any extent required.) මෙම අදහස Oswald Henry විසින් (1945) දී 'The Knickerbocker: The Magazine of the Low Countries' සඟරාවට ලියූ ලිපියකද මතුකර ඇත. ඔහු එම ලිපිය තුල මීගමුව නෙදර්ලන්තය (The Netherlands) මෙන් කඳු නැති, වෙරළ අද්දර පහතින් පිහිටි තැනිතලා තැන්නක් (low flat coastal plain land) ලෙසත් එය සත්වපාලනයට ඉතා යෝග්‍යබවත් දක්වා තිබුනි.
Charles Pridham (1849) දක්වනුයේ මීගමුවේ මාළු වලට මෙන්ම එළු මස්, කුකුල් මස් සහ බිත්තරවලටද ප්‍රසිද්ධව සිටි බවය(Negombo is famous for its fish, kids, poultry, eggs...). එමෙන්ම කොළඹ නගරයට මස් පිණිස ගවයන් සැපයිමද මීගමුවේන් සිදුකර තිබුණි. එහිලා හැමිල්ටන් ඇල සහ කලපුව වැනි අභ්‍යන්තර ජල මාර්ග මෙන්ම ගොඩබිම් මාර්ගද යොදාගත් අතර පසුදින උදාවනවිට අදාල සැපයීම් කොළඹ නගරයට ලබාදිය හැකිවූ බවද ඔහුගේ සටහනේ කියවේ (inland water communication with Colombo, enables the farmer to ship cattle over-night, and them at Colombo by daybreak the next morning).
වෙරළ අද්දර වැල්ලවීදියේ ලුවිස් පෙදෙසේ පවා 1990 දශකය වනතුරුම උදෑසන එළකිරි මිලදී ගත හැකි එළදෙනුන් කිහිපදෙනෙකු සිටි කුඩා ගවපාලනයක් තිබු නිවෙසක් විය. එමෙන්ම පොල් වතු බහුලව පැවති ප්‍රදේශවල තිබු තරමක් විශාල ගව පට්ටිවලින් මෙන්ම එළු පට්ටිවලින් එළකිරි සහ එළුකිරි රැගෙන එන කිරිවෙළෙන්දන් නගරයේ උදෑසන දැකිය හැකි දර්ශනයක් විය. 1980 දශකයේ මුල් භාගයේදී යෝගට් නිපදවීම මීගමුවේ මතුවන්නට විය. එම යුගය වනවිට ඉතාලියේ රැකියාවන් කරා ගිය ඇතමේක් ආපසු මීගමුවට පැමිණ මීගමුවේ මසරේලා චීස් (mozzarella cheese) පවා නිෂ්පාදන කිරීම ඇරබීය.
ඉතා මෑත කාලයක් වනතුරුම මීගමුවේ බොහොමයක් ගෙවල්වල කුකුලෙක් දෙදෙනෙක් සිටි අතර ඉඩ තිබුනද, නොතිබුණද එළුවන් සහ ඌරන් හැදීමද සිදුකරන ලදී. නත්තල සහ පල්ලියේ මංගල්‍යය වෙනුවෙන් විශේෂයෙන් හදන ඌරන්, කුකුලන් සහ එළුවන්ද මීගමුවේ කාලාන්තරයක් පුරා සිදු කෙරුණකි. මීගමුව පෙරියමුල්ල ප්‍රදේශයේ පමණක් විශාල සහ මධ්‍යම ප්‍රමානයේ කුකුළු ගොවිපොළවල් අඩුම වශයෙන් 04කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් තිබී ඇත. ඒවාහි මස් සහ බිත්තර පිණිස කුකුලන්, කළුකුන්, තාරාවන් සහ වටුවන් ඇති කරන ඇත.
මීට අමතරව 1840 ගණන් වනවිට මීගමුවේ කුරුළු දඩයමද පැතිර තිබුණු බව Charles Pridham (1849) සටහන් අනුව පෙනේ. කැස් වටුවන් / තිත්වටුවන් (snipe), කිරල්ලු / කොක්කු විශේෂ (curlew) සහ පාත්තයන් (widgeon) මෙසේ මීගමුවේ දඩයක්කරුවන් විසින් දඩයම් කල කුරුල්ලන් (game birds) වූ බව සදහන් වේ (the sportsmen will find excellent snipe, curlew, and widgeon shooting - page 641). කලපුවට අමතරව දියකඩිති සහ කුඩා විල්වල් සහ පොකුණු රාශියකින් සමන්විතවූ අතීත මීගමුවේ පාත්තයන්, හංස විශේෂ, කොක්කු, කීරල්ලු සහ වටුවන්ගෙන් අඩුවක් නොවන්නට ඇත. අදද පෙර-අපර දෙදිගෙන්ම කුරුළු විශේෂ මීගමුව කලපුවට ඈදී එන අතර ඔවුන් දඩයම් කිරීමට මීගමු ජනයා උනන්දු නොවෙනුවේ ''උන්ගේ ඇති මසක් නැති නිසාත්'', උන් දඩයම් කිරීමට වඩා ඔවුන් දැකීම ප්‍රියජනක වන නිසාත්, නීතිය මගින් එය තහනම් නිසාත්ය. 
මත්ස්‍ය කර්මාන්තය
මස් සම්බන්දයෙන් මීගමුව කවදත් ප්‍රකටය. එහෙත් මාළු සම්බන්දයෙන් මීගමුව සුප්‍රකටය. මීගමුවේ මාළු ගැන පබැදුනු කවි සහ ගීත ගණන 15කට වැඩිය. ඒතරමටම මීගමු මාළු ගැන රටපුරාම විශාල ප්‍රසිද්ධියක් උසුලයි.
රාජාවලියේ සදහන් කොවුළු ගම් (ධීවර ගම්) අතර මීගමුවද ඇතිබව පෙනී යන බැවින් මීගමුව අතීතයේ පටන්ම ධීවර කර්මාන්තය සදහා යම් ප්‍රසිද්ධියක් උසුලා ඇති බව සදහන් කලහැක. තවද පෘතුගීසි වාර්තාවල මීගමුවේ ධීවර යාත්‍රා නවතා තිබු තොටුපොළවල් පැවති බව සදහන්වීම තුලද, ලන්දේසි යුගයේදී මීගමුව කලපුවේ මසුන් මරන්නන්ගේ ඉහත චිත්‍රය ලන්දේසි චිත්‍ර ශිල්පීයෙක් විසින් චිත්‍රයට නගා තිබීම තුලද අතීතයේ පටන් මීගමුවේ ධීවර කර්මාන්තය ඉතා ඉහල මට්ටමකින් පැවති බවට සාධක ඉදිරිපත් කරයි. තවද මීගමුව ගැන සදහන් ඕනෑම පැරණි පොතක එහි ධීවර කරමාන්තය ගැන පැහැදිලිවම සදහන් කර තිබේ. ඒ අනුව මීගමුව සහ ධීවර කර්මාන්තය අතර ඇති සබැදියාව කෙතෙක්දැයි සිතාගත හැක.
මීගමුවේ ධීවර කර්මාන්තය කලපු ධීවර කර්මාන්තය, නොගැබුරු මුහුදේ ධීවර කර්මාන්තය සහ අඩුම වශයෙන් 18 වන සියවසේ අගභාගයේ සිට ගැබුරැ මුහුදේ ධීවර කර්මාන්තය ලෙසද කොටස් තුනකට පැහැදිලිව වෙන්කර හැක. ඔරු, පාරු, තෙප්පම් මෙන්ම බිලී බෑම, විසිදැල් ගැසීම, දැල් දැමීම, මා දැල් ඇදීම, වල ඉහීම මෙන්ම මීගමුවටම ආවේනික අතු කොටු ධීවර කර්මාන්තයද මීගමුවේ මසුන් මැරීම සදහා භාවිතාකල ක්‍රමය. කෙසේවුවද, මා මෙතෙක් රැස් කර ඇති තොරතුරු අනුව පෙනී යනුවේ මීගමුවේ ධීවර කර්මාන්තයේ මෙන්ම මීගමුව අනන්‍යතාවයේද සංකේතයක් ලෙස සලකන රුවල් ඔරු සම්ප්‍රදාය පෘතුගීසි යුගයේදී ආරම්භවුවක් බවය. එහිලා කලක් මොසැම්බික් දේශයේ සේවය කල කතෝලික පියතුමන්ලාගේ අත්දැකීම් උපකාරීවූ බව පෙනී යන ලේඛණයක් මා පිටපත් කරගෙන තිබේ.
රුවල් ඔරු පිළිබද කතිකාව කෙසේවුවද, ඉස්සන්, කකුළුවන්, දැල්ලන්, පොකිරිස්සන්, මාළු බිත්තර සහ ලොකු පොඩි බොහෝ ජාතිවල මාළුන්ට මෙන්ම කරවල සහ ජාඩි නිෂ්පාදනය සම්බන්දයෙන්ද මීගමුව අතීතයේ සිට විශාල ප්‍රසිද්ධිය උසුලයි. උයාගත් මාළු, ඉස්සෝ, කකුළුවෝ හෝ කරවලවලට අමතරව තෙලේ බැදගත් මාළු කැබැල්ලක් සිය ආහාර වේලට එකතුකරගැනීම සිය සශ්‍රික භාවයේ සලකුණක් ලෙස මීගමුවේ වැසියන් සැලකු බව පෙනේ. ජනවහරට අනුව එසේ තෙලේ බැදගැනීමට මාළු කැබැල්ලක් නොමැති නම් ඔවුන් තාච්චිය රත්කර එයට වතුර ඉස අන් අයට තමන්ද බැදුමක් එක් කර ගත්බව හැගවූ බව කියනු ලැබේ. එය ඔවුන්ගේ ඇති නැති කමට වඩා කන-බොන දෑ සම්බන්දයෙන් අනෙකාට වඩා පසු බෑමට වූ අකමැත්ත ප්‍රකාශකරයි.
කටට රසට මාළු සකස්කරගැනීමට අවශ්‍ය තුන පහ පමණක් නොව ගොරකා මිරිස් ආදිය අබරා (මිරිස් ගුලි) විකිණීමද මාළු වෙළදාම සමගම සිදුකරන ලද්දකි. ඇබැරු මිරිස් ගුලි විවිධ ප්‍රමාණවලින් සහ සැර අනුවද වෙනස් විය. ප්‍රදේශයේ වැවෙන අබ (mustard)වලින් ඉස්තරම් අබ තැවරුම් තනාගත හැකි බව මීගමුව කටුනායක පිහිටි රාජකීය ගුවන් හමුදා කදවුරේ මාස් පතා නිකුත්කරන Flarepath සගරාවේ 1949 ජුනි ලිපියක පලවී තිබේ. මිරිස් ගුලි මෙන්ම කෙහෙල් කොලේ ඔතන ලද අබරන ලද අබ ගිලිද මස් මාළු පිසීම පිණිස භාවිතා කිරීම ප්‍රදේශයේ කාලාන්තරයක් පුරා සිදුවූවක් බව ඉන් පෙනී යැයි. ඊට අමතරව මීගමුව මුන්නක්කරය සහ මංකුලිය ප්‍රදේශවල අතීතයේ ධීවර කර්මාන්තයට සමගාමීව ලුණු නිෂ්පාදනයද සිදුකර තිබුණි. මෑතක් වන තුරුම පැවති මීගමුවේ ලුණු නිෂ්පාදනය, ඒ සදහා භාවිතාකල මෙවලම් සහ එම කර්මාන්තය කරගෙන ගිය ආකාරය සම්බන්ද තොරතුරු අදටත් ඉතිරිවී ඇති ලුණු නිපදවූ ධීවර පවුල් කිහිපයක් සමග සම්මුඛ සාකච්ඡාවක් කර සැම්සන් ගුණසිරි මහතා පසුගිය දවසක ප්‍රාදේශීය පුවත්පතකට ලිපියක් ලියා තිබුණි.
මැටි කර්මාන්තය,ගෘහ නිර්මාණ අමුද්‍රව්‍ය
මීගමුව මාඔය අසබඩින් මෙන්ම දිය හොද ඇල, සහ දඩුගම් ඔය අසල ප්‍රදේශවලින්ද මැටි ලබාගත හැකිවීම නිසාම මීගමුවේ මැටි කර්මාන්තයක්ද විය. එය උළු, ගඩොල්, ඇතිලි, මුට්ටි, හැලිවලන් පිගන් කෝප්ප සහ විවිධ භාජන පවා නිර්මාණය කල කර්මාන්තයක් විය.
R. L. බ්‍රෝහියර් (R.L. Brohier) ගේ 'Links between Sri Lanka and the Netherlands' (1978) යන කෘතියේ දක්වනුයේ ලන්දේසීන්ගේ මීගමුව දිස්ත්‍රික් පරිපාලන ඒකකය සදහා භාවිතාකල ලාංචනය (Coat Arms) වන, 'වතුර සහ බදුන' ලාංචනය මීගමුව කුට්ටි දූව ප්‍රදේශයේ පැවති වතුර රැස්කිරීමේ ක්‍රමය සහ මේ පළාතේ පැවති මැටි කර්මාන්තය මත පදනම්ව නිර්මාණය කරගත්තක් බවය. ඔහු එය රචනාකර ඇත්තේ පහත ආකාරයට: 'Perhaps this simple domestic practice, coupled with the fact that pottery was a handicraft in the district, inspired the design for the arms.' (page 36). මින් කියවෙනුවේ මීගමුවේ මැටි බදුන් නිපදවීම ගැන තිබු ප්‍රසිද්ධිය ලන්දේසින් මීගමුව දිස්ත්‍රික් පරිපාලන ඒකකයේ ලාංචනය පවා ගොඩ නැගීමට යොදාගත් බවය. ලංකාවේ ප්‍රථම පිගන් කම්හලවන මීගමුව පෙරියමුල්ලේ පිහිටවූ ලංකා පිගන් සංස්ථාව 1950 දී මීගමුවේ පිහිටවීමට අදාල හේතු සලකා බැලීමේදී මීගමුව අතීතයේ පටන් මැටි භාණ්ඩ නිපදවීමට දරා තිබු ප්‍රසිද්ධිය හේතුවූ බව පෙන්වා දිය හැකිය.
නගරේ තැනින් තැන පැවති වලන් කඩවලට අමතරව අතීතයේ පටන් පල්ලියේ මංගල්‍ය ආශ්‍රිතව වලන් කඩ ඇරීමද ඒ ආශ්‍රිතව පැදුරු, පන් සහ වේවැල්වලින් සෑදු විවිධ වර්ගවල එදිනෙදා ජීවිතයට අවශ්‍ය භාණ්ඩ නිපදවීම සහ විකිණීමද එහි දැකිය හැකිවිය. විශේෂයන්ම වැලිහේන සහ ඇත්ගාල ප්‍රදේශවලින් හොද වේවැල් භාණ්ඩ ලබාගත හැකියයි අදහසක් මීගමු නගර වැසියන් අතර පැවැත තිබේ.
මැටි කර්මාන්තයට අමතරව අළු හුණු නිෂ්පාදනයද මීගමුවේ පැවති තවත් කර්මාන්තයක් විය 1990 දශකයේ මුල් භාගයේ පවා මීගමුව කොප්පරා හන්දිය අසල මෙන්ම දළුපොත ප්‍රදේශයේද හුණු පෝරණු විය. එහි හුණුගල් මෙන්ම සිප්පිකටු ද පුළුස්සා හුණු නිෂ්පාදනය කළේය. මීගමුවේ මහහුණුපිටිය ප්‍රදේශයට එම නම ලැබී ඇත්තේ එහි පැවති අළු හුණු සහ හුණු නිපදවීමේ හුණු පෝරණු පැවතීම නිසා බව කියවේ. ඒ නුදුරින් පිහිටි අගුරුකාරමුල්ල පොල්කටු අගුරු නිපදවු බවත් එම අගුරු ඉවුම් පිහුම් සදහා අවශ්‍ය ඉන්ධනයක් ලෙස මෙන්ම පැරණි ඉස්ත්‍රික්ක සදහා භාවිතා කලබවක්ද කියවේ.
තවද මීගමුව ආශ්‍රිතව දැව කර්මාන්තයද ඉතා සරුවට පැවති බවද Charles Pridham (1849) සටහන් අනුව පෙනේ. ඔහු සදහන් කරනුයේ මීගමුවේ තේක්ක (teak) ගස් මෙන්ම ලී නිෂ්පාදනය සමබන්දයෙන් යම් නමක් දිනාගෙන සිටි බවය. තේකක් ලී ආශ්‍රිතව ගෘහ උපකරණ මෙන්ම දොරවල්, ජැනෙල් සහ වෙනත් ගෘහ නිර්මාණ අවශ්‍යතා සදහා යොදාගත් බව පෙනීයයි. ප්‍රදේශය පුරාම මැහෝගනී ගස් වෙනත් දැව සදහා භාවිතාකල ගස්වර්ග රාශියක් තිබු බව විවිධ දේවස්ථාන ඉදිකිරීමේ විස්තර සමග කියවේ. තවද ගොඩනැගිලි නිර්මාණය සදහා පලංචි ලෙස භාවිතා කල උණ මීගමුවේ උතුරු මායිමවූ මා ඔය අවට පැවති බවද තවත් වර්තාවක දැක්වේ. මෙකී ලීවර්ග මීගමුවේ හොදින් පැතිර තිබු ලීබඩු නිෂ්පාදනය සහ වඩු කර්මාන්තයට මහත් රුකුලක් විය. ඊට අමතරව ඔරු, පාරු, තෙප්පම් නිපදවීමද, කරත්ත නිෂ්පාදනයටද ප්‍රදේශයේ වැවෙන ලීවර්ග උපකාරී විය.
අරක්කු සහ දුම්කොළ
පොල් වගාවත් සමග රා මැදීමද මීගමුවේ පැවත තිබේ. විශේෂයෙන්ම මීගමුවේ අතීත කුල ධූරාවලිය දෙස විමසා බැලීමේදී පෙනී යනුවේ මසුන් මැරූ ධීවර ජනයා කරාව ජනයා ලෙස හැදින්වූ අතර පොල් ගස් නැග, පොල් මල් තලා රා නිපදවූ ජනයා දූරාව ලෙස හැදින්වූ බවත් මේ දෙවර්ගයම අතීතයේ පටන් මෙම කර්මාන්ත දෙකම සිදුකරමින් සිටි බවත් කියවේ. මීගමුවේ රා නිපදවීම හෙල රජ දවස පටන් තිබු බවට මතුකර පෙන්වීම සදහා කලින් සදහන් කල 'විහාර මහා දේවියගේ දොළදුක නිවු මීවදය සොයාගත්තේ මීගමුවේන්' යැයි සදහන් ප්‍රබන්ධයේ තවත් විශේෂණයක් මීගමුවේ හිටපු අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂවරයෙක් වූ පිලීෂියන් මහතා 1987 ලියූ ලිපියක දැක්වේ. ඔහුට අනුව 'විහාර මහා දේවියගේ දොළදුක නිවු මීවදය සොයාගෙන ඇත්තේ 'රා ඔරුවක' තිබීය'.
කුල පදනම් මතුකරන, දුරාව (රා නිෂ්පාදනය කරන) සහ කරාව (ඔරුව-ධීවර කර්මාන්තයේ යෙදෙන) ජනයා අනාධිමත් කාලයක සිට මීගමුවේ පැවති බව අගවන මෙවැනි ගෙතු කථා අතරින් පවා ඇතැම් කරුණු මතුකර ගත හැක. එකක් නම් කලින් සදහන් කල රා කර්මාන්තය මීගමුවේ කාලයක් පැවති බවය. අනෙක නම් 'රා ඔරු' භාවිතයක් කළාන්තරයක් පුරා මීගමුවේ තිබූ බවය. මීගමුව කලපු ජල තීරය ඔස්සේ වෙන්ව පැවති නිසා රා ප්‍රවාහනය කිරීම සදහා ඔරු භාවිතය සිදුකරන්නට ඇත යන්න ගැන සැකයක් නැත. විශේෂයෙන්ම කටුනායක, කුරණ, පිටිපන, තලාදූව, තලාහේන ආදි ප්‍රදේශ අතර මෙලෙස රා ප්‍රවාහනය සදහා ඔරු භාවිතයට ගෙන ඇති බව පෙනේ. තවද දළුපොත, කට්ටුව, කොච්චිකඩේ ආදී ප්‍රදේශවලද රා කර්මාන්තය ඉතා හොදින් පැවත තිබේ. අද වුවද මෙම ප්‍රදේශවල මෙන්ම ධීවරයන් බහුල ප්‍රදේශවලද මීගමුව ටවුමේද රා තැබැරුම් තවමත් තිබේ. 1818 වනවිටද මීගමුව කාමච්චෝඩයේ රා තැබැරුම තිබී ඇති බව මීගමුව නිව්ස්ටෙඩ් බාලිකාව ගොඩනැගූ රොබට් නිව්ස්ටෙඩ් පියතුමාගේ වාර්තාවල දැක්වේ. එතුමා එම රා තැබැරුමට එරෙහිව කටයුතු කළේය (Wesleyan Missionary Notices. SOAS. Vol ii ,1819-20. Ceylon. page. 241).
රාවලින් අරක්කු පෙරීම සිදුකිරීම ආරම්භ කර ඇත්තේ ලන්දේසි යුගයේය. එම යුගයේදී ලන්දේසින් විසින් මීගමුවේ විශාල පොල්වතු වගාවන් පවත්වාගෙන යෑම සිදුකල අතර එහිලා ඉන්දියාවේ කොචින් ප්‍රදේශයේ ජනයා හෙවත් කොච්චි ජනයාද මීගමුවට ගෙනවිත් පදිංචිකර ඇත. මෙම ජනයා නිසා හෝ මීගමුවේ සුදු අරක්කු ඉන්දියාවේ කොචින් ප්‍රදේශයේ පවා ජනප්‍රිය වී තිබු බවට පිළිගත හැකි කතාවක් තිබේ. එනම් ක්‍රි.ව.1830දී මීගමු දූවේ රුවල් නැව් හිමි මිහිදුකුලසූර්ය ජුවාන් ප්‍රනාන්දු, මිහිදුකුලසූර්ය දුමින්ගු ප්‍රනාන්දු සහ මිහිදුකුලසූර්ය පේදුරු ප්‍රනාන්දු යන සහෝදරයින් තිදෙනා ලෝකප්‍රකට 'දූවේ පාස්කු' සංදර්ශනය සදහා භාවිතා කරන ආශ්චර්යමත් ක්‍රිස්තුප්‍රතිමාව නිර්මාණය කරගැනීම සදහා ඉන්දියාවේ බටහිර වෙරළේ වූ කේරළයේ පිහිටි කොචින් ග්‍රාමයේ සිටි ප්‍රකට ප්‍රතිමා ශිල්පයෙක් වූ 'ජාකොමේ මේස්ත්‍රා' හමුවීමට ගොස් ඇත්තේ මීගමුවේ පෙරන ලද ඉස්තරම් සුදු අරක්කු බෝතල් දෙකක් සමග බව මීගමුවේ දූවේ ආශ්චර්යමත් ක්‍රිස්තුප්‍රතිමාව ගැන සදහන් වාර්තාවල දැක්වේ. මෙම උප මාතෘකාවට ඉහතින් යොදා ඇති පැරණි ජයාරූපයේ දැක්වෙන ගොඩගසා ඇති බෝතල් මීගමුවේ අරක්කු නිෂ්පාදනය ගැන සාධකයක්දැයි නිශ්චිතවම කිව නොහැකිවුවද තැබැරුමක නෙමේ නම් අරක්කු, රා සහ විනාකිරි බෝතල් වල අසුරා විකිණීමට තැබීම මෙම පලාත්වල නිතර දැකිය හැක්කකි. අරක්කු නිෂ්පාදනය පිළිබද දැනුම සහ ක්‍රමවේදය කෙතෙක් දුරට මීගමුවේ ජනයා අතර පැතිර තිබේද යන්න මැනිය හැකි එක් මිනුම්දණ්ඩක් වනුයේ නීති විරෝධී මත්පැන් පෙරීම සම්බන්දයෙන් මීගමුව උසාවියේ විභාගවෙන නඩු සංඛ්‍යාවය. ඉන් ඇතමෙක් සිය පරිභෝජන සදහා හෝ මගුලක්, මංගල්‍යයක්, නත්තලක් හෝ වෙනත් උත්සවයක් සදහා 'වඩියක්' තැබුවන්වීමද විශේෂය. අවාසනාවකට නීතිය අනුව බලපත්‍රලත් සමාගම්වලට හැර අරක්කු පෙරීමට තනි තනි පුද්ගලයන්ට අවසර නැත. එහෙත් එවැනි අවසරයක් ලබා දෙන්නේ නම් මීගමුවේ නිපදවන ඉස්තරම් මත්පැන් නීතිමය බාධාවලින් තොරව මුළු රටටම රසවිදිහ හැක. අරක්කු කෙසේවුවද, මීගමුවේ නිපදවන තැඹිලි වයින්, milk වයින්, ලොවි වයින් ආදිය සම්බන්දයෙන් නම් එතරම් නීතිමය බාධාවල් නොපවතින අතර බොහෝ නිෂ්පාදකින් දැන් ලබාගත හැක.
ලන්දේසි යුගයේදී වයින් සහ අරක්කු ආදී නිෂ්පාදන සමගම හදුන්වාදුන් දුම් කොළ වගාවද මීගමුව වැලිහේන සහ දුන්ගාල් පිටිය වැනි ප්‍රදේශවල වඩාත් පැතිර පැවතිනි. දුම් කොළ වගාව පමණක් නොව පෙරියමුල්ල, කොච්චිකඩේ, දළුවකොටුව ආදී ප්‍රදේශවල දුම්කොළ කඩපේලිද දැකිය හැකිවිය. දුම්කොළ ඇසුරින් බීඩි නිෂ්පාදනය කිරීමද, යාපනේ ලොකු සුරුට්ටුවට සමාන සුරුට්ටුවක් නිෂ්පාදනය කිරීමද මීගමුවේ දුම්කොළ නිෂ්පාදකයින් අතින් සිදුවිය. විශේෂයෙන්ම යාපනේ නිපදවූ කළු සුරුට්ටුව යාපනේ හැරුණුවිට මීගමුවේ ඉතා ඉහල ජනප්‍රියත්වයක් ඉසුලුහ. සුරුට්ටු පෙට්ටි එකල මීගමුවේ දැකිය හැකි සුලභ වෙළද ද්‍රව්‍යයක්විය. මත් පැන් බීම, සුරුට්ටු බීම, බුලත්, පුවක් සහ දුම්කොළ භාවිතය ගැන එකල සාමාන්‍ය දෙයක් සැලකු බවක් හෝ එතරම් විරෝධයක් එල්ල නොවුවක්විය. බුලත්, පුවක්, හුණු, දුම්කොළ, අරක්කු සුරුට්ටු ආදි කිසිවක් මීගමුවෙන් අඩුවක් නොවිනි.
වී, එළවලු, පලතුරු සහ වෙනත් දෑ.
මීගමුව අවට ප්‍රදේශයේ ඇති තරම් කුබුරු තිබී ඇත. මුතුරාජවෙල පිහිටියේ මීගමුවේ දකුණු කෙරවළේය. ඊට අමතරව වෙරළ සහ කලපුවේ සිට කිලෝමීරයක්, දෙකක් ගිය තැන කුබුරුය. බෝලවලානේ නැගෙනහිර ප්‍රදේශයද, අක්කර පනහ ප්‍රදේශයේද, කටුවපිටිය, ඩීන් හන්දිය, අගුරුකාර මුල්ල, දළුපොත, දළුවකොටුව ආදී ප්‍රදේශවලින් නැගෙනහිරට වන්නට කුබුරු තිබු බවත්, එහි වී වවා මීගමුව නගරේයේ විකුණු බවත්, අදටත් අත්හැර දමනලද (පුරන්වූ) කුබුරුයායවල් කිහිපයක්ම තවමත් එම ප්‍රදේශවල දැකිය හැකිබවත් නොරහසකි. පසුගිය සියවස (1900) වන විට ලංකාවේ විශාලතම සහල් විකුණුම් මධ්‍යස්ථානයක්වූ මරදගහමුල පිහිටියේ මීගමුව ආසන්නයේය. එම වෙළදපොළට සහල් සැපයු ප්‍රදේශ රාශියක් අතීතයේදී මීගමුව ආසනයට අයත්විය. එමෙන්ම මීගමුව නගරය අවට සහල් සැකසීමේ ස්ථාන හෙවත් සහල් මෝලවල් තිබු අතර ඉන් ඉවතලන දහයියා මෙන්ම සුනු හාල්ද මීගමුවේ කුකුළු ගොවි පොලවල භාවිතයට ගන්නා ලදී.
Charles Pridham (1849) ගේ An historical, political, and statistical account of Ceylon and its dependencies (Volume 2) කෘතියේ දක්වනුයේ ප්‍රදේශයේ සහල් නිෂ්පාදනය සදහා ජල සම්පාදනයද සිදුව තිබු බවයි (and from the care with which the country is irrigated, a great deal of paddy is produced). තවද ශ්‍රී ලංකාවේ වැසියන් හතු ආහාරයක් ලෙස සකසා ගැනීම මෑත කාලවල ව්‍යාප්තවුවක් ලෙස පෙනී ගියද මීගමුව ප්‍රදේශයෙන් හතු සැපයීම ගැන Charles Pridham (1849) ගේ කෘතියේ දැක්වේ. ඔහු දක්වනුයේ වැහිකාලයේදී මීගමුවෙන් ඉස්තරම් හතු ද පමණක් නොව දෙල්, කොස්, ආදී අනෙකුත් එලවලු වර්ගද ඕනෑම ප්‍රමාණයකින් පහසු මිලට සපයා ගත හැකිව තිබු බවය (very fine mushrooms are found here during the rainy season, bread-fruit; vegetables may be obtained here in great plenty at moderate price) page 640.
මීගමුවේ පැවති පලතුරු අතර දොඩම්, දෙහි, ජම්බෝල ආදිය වූ බව ඔහුගේ කලින් විස්තරයක දක්වා තිබේ. ඊට අමතරව ප්‍රදේශයේ පැවති පොල්වතු ආශ්‍රීතව අන්නාසි ද, ගස්ලබුද, ගෙවතුවල විවිධ ප්‍රබේදවල කෙසෙල් සහ අඹ, පුහුල්, තල්, පේර ද ඊට අමතරව ලංකාවේ වැවෙන වෙනත් සියලුම පලතුරු මෙම ප්‍රදේශයේද විනි. එහෙත් වඩා වැදගත්දේ වී ඇත්තේ 1878 වන විටද මීගමුව ප්‍රදේශීය බලමණ්ඩලයේ (Local Board of Negombo) බදු එකතු කිරීමේ ලේබණය අනුව මීගමුව සා. පීතර විදුහල සහ පල්ලිය පිහිටි ප්‍රදේශයේ 'කෙහෙකන් කඩ වීදිය නමින් පලතුරු වෙළද පොලක් පැවතීමය වෙළද පොලක් 1870 පවා පැවතීමය. තවද Charles Pridham (1849)ට අනුව මීගමුවේ ජීවත්වූ ලන්දේසි සහ පෘතුගීසි පවුල් මැලේසියානු අර්ධද්වීපයේ වැවෙන විවිධ පලතුරු වර්ග මීගමුවේ වවා තිබු බව දක්වයි. එහෙත් ඒ මොනවාදැයි විස්තර කර නැත. පුස් බේරී, පැපොල්, ලාවුලු සහ වැල් දොඩම් (පැෂන් ෆුට්) හැර අනෙක් දෑ මොනවා දැයි යන්න ගැන ඉගියක්වත් මට තවම ලැබී නැත.
මීට අමතරව මීගමුව තුල කෝපි භාවිතය ඉහලින්ම තිබු බව වාර්ථාවේ. කළු කෝපි මෙන්ම ඉගුරු, කොත්තමල්ලී එකතු කර කුඩුකරගන්නා 'මීගමු කෝපි' කෝපි විශේෂයක් පැරණන් අතර භාවිතා වී ඇත. එය අදටද භාවිතාවේ. මීගමුව අවට ඖෂධීය ශාකවල අඩුවක් නොවූ බවද Charles Pridham (1849) ගේ වාර්තාවේ දැක්වේ (The neighborhood of Negombo abounds with medicinal plant - page 641).
මීගමුව වානිජ්‍ය නගරයක් ලෙස වර්ධනය වීමට මෙකී නිෂ්පාදන සහ පරිභෝජන රටාව පැහැලිවම හේතුවිය මීගමුවේ සෙනසුරාදා හවස ආරම්භවන පොළ අවසන් වන්නේ ඉරිදාට. මීගමුවේ මෙමෙ පොළ 1815 දී පවා අද තිබෙන තැනම එනම් කාමච්චෝඩයේම තිබී ඇත. මන්දයත්, රොබට් නිව්ස්ටෙඩ් පියතුමා ඉරිදා දිනය සබත් දිනයක් ලෙස ගතකිරීම සදහා සියලු පොළවල් සහ වෙළද කටයුතුද නැවැත්විය යුතුයි ඉල්ලාසිටි නිසාය ('Afterwards went to the bazar. As soon as we entered at one end, I saw several boys running to give notice to some who were keeping open botiques (stalls); they were immediately down, before we could get round the corner, but we stopped under a Moorman's veranda, who was selling rice, and began to lecture a little in Tamul, on the duty of keeping holy the Sabbath-day, showing that God would not bless ill-gotten gain. We soon had a crowd on both sides, who were very attentive, and seemed not displeased to hear... they would not sell again on the Sabbath' - Wesleyan Missionary Notices. SOAS. Vol ii ,1819-20. Ceylon. page. 241). ඉරිදා හැරුණු විට නැවතත් බදාදා ද සති පොලක් මීගමුවේ පැවැතී. ඊට අමතරව ලංකාවේ වෙනත් කිසිදු නගරයක නැති රාත්‍රි පොලක්ද (night bazaar) සෙනසුරාදා හවස මීගමුවේ පැවතී. අවට ප්‍රදේශය වලින් මෙන්ම දුර බැහැර ප්‍රදේශවලිද මීගමුවට බඩු විකිණීමට මෙන්ම බඩු මිලදී ගැනීමටද ජනයා එහි පැමිණේ.
මීට අතරව කොළඹ හෙට්ටිවීදිය හැරුණු විට ඊලගට විශාල රන් භාණ්ඩ වෙළද පොළ ඇත්තේ මීගමුවේය. රන් ආභරණ මෙන්ම වෙනත් වටිනා අභරණද, ඇදුම් පැළදුම් සහ විලාසිතා භාණ්ඩ අලෙවි කරන වෙළද පොළ ලෙස මීගමුව පසුගිය වසර 100 ක කාලය තුල විශාල වර්ධනයක් අත්කරගෙන තිබේ. මීගමුවේ පිත්තල සහ ලෝහ බඩු නිෂ්පාදනය සම්බන්ධයෙන්ද විශාල වෙළද පොලක් පවතී. මීගමුවේ ආර්ථික සහ වානිජ්‍ය ධාරිත්ව ගැන ඉතා වටිනා අධ්‍යනයක් කල මීගමුව පිටිපනින් බිහිවූ විශිෂ්ඨ බුද්ධිමත්වන මහාචාර්ය පණ්ඩිතරත්න මහතාගේ අධ්‍යනයන ගැන මතු දිනක ලිවීමට අපේක්ෂා කරමි.
මීට අමතරව, මහාචාර්ය Chandra R. de Silva (2009) පරිවර්තනය කල පැරණි පෘතුගීසි සටහන් ඇතුලත් Portuguese Encounters with Sri Lanka and the Maldives, Translated Texts from the Age of the Discoveries කෘතියේ දැක්වෙන ලෙස පෘතුගීසින් මීගමුවේ ඉහත කී බොහොමයක් නිෂ්පාදන සිදුකල ජනයාට ක්‍රිස්තියානි ආගම හදුන්වාදී එකී එක් එක් නිෂ්පාදනයන් සිදුකල ජනයාට තමන්ටම වූ පල්ලියක් තනාගැනීමට ඉඩ දුන් බවක් දක්වයි. එය පැහැදලිවම කුල අනුව හදුනාගැනීමක් විය යුතුය.
කෙසේවුවද, මේකී විවිධ අනන්‍යතාවය සහිත මීගමුවේවූ විවිධ ජන කොටස් ඒකරාශි කිරීම සදහා ක්‍රිස්තියානි පල්ලිය මෙන්ම මීගමුව නගර මධ්‍යයේ ගොඩ නැගිණ වෙළදපොළද විශාල වශයෙන් දායක විය. ඒ පිලිබදව වෙනමම විමසා බැලිය යුතු ඉතා ඉහල අධ්‍යන වටිනාකමක් සහිත ක්ෂේත්‍රයකි.
මෙම ලිපිය අවසන් කිරීමට මීගමුවද බයිබලේ සදහන් දෙවියන් වහන්සේ ඊශ්‍රායල් ජනයාට පොරොන්දුවූ ආකාරයේ පොරොන්දු දේශයක් (land of milk and honey) යැයි සදහන් කථාවක් 1927 රාජ්‍ය මන්ත්‍රන සභා විවාදයක සදහන් කර ඇති බව සදහන් කරමි (ඒවා ගැන පසුව ලියමි). ඒ කථාවේ සත්‍යයක් තිබේ. එනම් මීගමුව යනු මස්ද, මාළුද, බත්, බුලත්, පුවක්ද, පොල්ද, තෙල්ද, කිරිද, පැණිද, රා - අරක්කු, දුම්කොළද, අඹද, දොඩම්ද, පලතුරුද, එලවළුද, හැලි වලන්ද, කරත්ත සහ පාරුද, ඇදුම් ආයිතන්ද නිපදවූ සහ පරිභෝජන කල කිරියෙන්-පැණියෙන් ඉතිරූ පොරොන්දු දේශයක්ම බව ඉහතකී පැරණි වාර්තා අනුව පැහැදිලිය.
මාකස් ප්‍රියන්ත පෙරේරා
12/07/2018
එහෙත් ඉන් වසර නවයකට පසු ඔහු එම ''කුමන්ත්‍රණයෙන්'' ගැලවිනි. ඒ කාලයේම Pakistan Today පුවත්පතට දුන් සම්මුඛ සාකච්ඡාවකදී ඔහු ප්‍රකාශයක් කර ඇත්තේ 'වෙනස ඔබ සිදුකලේ නැතිනම්, ඔබ වෙනසකට නතුවෙවී' යනුවෙනි. එම ප්‍රකාශනයටම සමාන ප්‍රකාශනයක් ඔහු මෙවර සිය මැතිවරණය සදහාද යොදාගත්තේය. එනම් වෙනස ඔබ සිදුනොකළහොත් වෙනස ඔබව නිර්මාණය කරවී යන්නය(if don't create the change, change will create you.) 
මාකස් ප්‍රියන්ත පෙරේරා
