(සාරි) ඇන්දවීම සහ ගැලවීම - අධිපති දේශපාලන මතවාදය සහ රාජ්‍යයේ මැදිහත්වීම

'The sari became a signifier both of subversion and conservatism. On the one hand a signifier of nationalist resistance to colonialism and a leveller of class and caste, as its use became widespread, it remained nevertheless an instrument of male domination in its very prescriptiveness, impairing a woman's freedom of choice over her dress and body.' 

(Neloufer De Mel (2001) Women & the Nation's Narrative: Gender and Nationalism in Twentieth Century, page 84. )

ගුරුවරියන්ට ගර්භනීය සමයේදී පහසු ඇදුමකින් සැරසී සිය රැකියාවේ යෙදීමට අධ්‍යාපන ඇමති අකිල විරාජ කාරියවසම් මහතා චක්‍රලේඛනයක් මගින් ඉඩ ප්‍රස්ථාව සලසාදුන් බව වාර්තාවේ. ඔහු මීට පෙර නිකුත්කල  චක්‍රලේඛනයක් මගින් මව්වරුන්ට / කාන්තාවන්ට තම දරුවන්ගේ කුමන හෝ කටයුත්තක් සදහා පාසැලට පැමිණීමේදී සාරිය ඇද පැමිණීම අනිවාර්ය නැති බව සදහන් කළේය. 

චක්‍රලේඛන මගින් ඉහත ඉඩ ප්‍රස්ථාවන් සලසාදීමට පෙර ගුරුවරියන්ට මෙන්ම දරුවන්ගේ මව්වරුන්ට සහ භාරකාර කාන්තාවන්ට සාරි ඇදීම කුමන හෝ චක්‍රලේඛනයකින් අනිවාර්ය කර තිබුණිද? 

ගුරුවරියන්ට පමණක් නොව රජයේ කාර්යාලවල, ආයතනවල, රජයේ බැංකුවල සහ වෙනත් බොහෝ තැන්වල කාන්තාවන් එම ආයතනවල සේවයට පැමිණීමේදී සාරිය නිල ඇදුමක් ලෙස අදින්නේද? 

චක්‍රලේඛනයකින් හෝ ගැසට් නිවේදනයකින් කාන්තාවන්ට රාජකාරියට පැමිණීමේදී සාරිය ඇදීම අනිවාර්යකර හෝ ආයතන නීති සංග්‍රහය තුල ඇතුලත්කර තිබුනද, නොතිබුණද, කාන්තාවන් සාරිය ඇදීම නිල සහ නිල නොවන මට්ටමින් පිළිගත් ආයතනික ඇදුමක් (dress code) ලෙස සලකන බවක් පෙනේ. එය ආයතන පද්ධතියෙන් පරිබාහිරව එම ආයතනවලට පැමිණෙන කාන්තාවන්ට පවා බලපැවැත්වෙන ලෙස පැනවූ අවස්ථාවන් පාසැල්වලින් ඇසුනවාර අනන්තය. පාසැලට පැමිණෙන මව්වරුන්ට සහ භාරකාර කාන්තාවන්ට පවා   සාරි ඇද එන ලෙස ගම්වල පමණක් නොව අගනුවර පාසැල්වල පවා නිවේදන නිකුත්කර තිබුණි. 

අගනුවර ප්‍රසිද්ධ ක්‍රිස්තියානි පාසැලක් ලෙස සලකන සා. ජෝසප් විදුහලේ ගේට්ටුවේ එල්ලා තිබුණු දැන්වීමක දක්වා තිබුනේ විනීත ඇදුමෙන් පාසැලට පැමිණෙන ලෙසය. මෙලෙස විනීත ඇදුම් ලෙස දක්වා තිබු කාන්තා ඇදුම් අතර සාරිය විනීත ඇදුමක් ලෙස සැලකීමටත් සාය-හැට්ට, ජීන්ස් ආදිය විනීත ඇදුමක් ලෙස නොසැලකීමටත් හේතුවන්නේ කුමන පදනමක් මත සිට දැයි එහි  විස්තරකර නොතිබිණි.  

ලංකාවේ කතෝලික පල්ලිවල ඉරුදින පුජාවට පැමිනීමේදී සහ දරුවන් පල්ලියේ ඉරිදා පාසැලට යාමේදී ද, එම දහම් පාසැල්වල ගුරුවරුන්  පවා සුදු ඇදුමින් සැරසී පැමිණිය යුතුයැයි ඉල්ලා සිටි කතෝලික පුජකවරුන් ගැන පසුගිය කාලයේ මීගමුවෙන් පවා වාර්තාවිය.  සුදු ඇදුම සහ සාරිය  ආගමික වාතාවත්වලට උචිත ඇදුම ලෙස බෞද්ධ  පමණක් නොව  ලංකාවේ කතෝලික පල්ලිය සහ එහි ඇතැම් පුජකයින් පවා සලකන්නේ කුමන ආගමික සන්දර්භයක් තුල සිටද, කුමන ආගමීක ඉගැන්වීමක් පදනම් කරගෙනද යන්න ඉහත  ඔවුන් පැහැදිලි නොකරයි.   

ඇත්තවශයෙන්ම, නිල ඇදුමක් ගැන ආයතනික රෙගුලාසිවලට ආදාල නොවන  සෑම තැනම, ඇදුම සම්බන්දයෙන් ඇත්තේ නීතිමය රෙගුලාසි හෝ ආගමික ඉගැන්වීම්වලට වඩා සමාජ සම්මතයන් බව පෙනේ. 

එහෙත්  එවැනි සමාජ සම්මතයන් ගොඩනැගීමට මෙන්ම ඒවා වෙනස් කිරීමටද රාජ්‍යය මැදිහත්වූ අවස්ථාවන්ද ඒමටය. අධ්‍යාපන ඇමති අකිල විරාජ කාරියවසම් මහතා චක්‍රලේඛනයක් මගින් ගුරුවරියන්ට ගර්භනීය සමයේදී පහසු ඇදුමකින් සැරසී සිය රැකියාවේ යෙදීමට ඉඩ ප්‍රස්ථාව සලසාදීමද එවැන්නකි. 

එහෙත් එම වැඩසටහන හදුන්වාදීම සදහා නිකුත්කර තිබු ප්‍රචාරක දැන්වීමක දක්වා තිබුනේ 'සම්ප්‍රදාය සුරකින ප්‍රායෝගිකත්වයට ඉඩදෙන යුගයක් වෙනුවෙන්' යන්න තුල බොහෝ අදහස් ගැබ්ව ඇතිබව මගේ අදහසයි. 

මෙහිදී සාරිය සම්ප්‍රදාය ලෙස පිළිගන්නා බවක්ද, එය වෙනස්කිරීමට  අවශ්‍ය නැති බවද, එහෙත් අවශ්‍යය නම් යම් යම් ව්‍යාතිරේකයන් සැපයීමට මෙන්ම සහනශීලී ඉඩ ප්‍රස්ථාවන් සැලසීමටද අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශය නම්‍යශීලිය යන්න එයින් කියවේන එක් කරුණකි. ගුරුවරියන්ට කැමැති පහසු ඇදුමකින් පැමිණ ගුරු වෘත්තීයේ යෙදීමට ඉඩ ප්‍රස්ථා ඇති කිරීම වැනි සම්ප්‍රදාය අභිබවා යන රැඩිකල්  වෙනස්කම් කිරීමට ශ්‍රී ලංකා අධ්‍යාපන අමාත්‍යංශය පමණක් නොව අධ්‍යාපන ඇමතිවරයාද  සුදානම් නැතිබවත්, ඊට වඩා සම්ප්‍රදාය සුරකිමින් යම් යම් වෙනස් කම් කිරීමට පමණක් ඉදිරිපත්වෙන බවක්ද ඉන් කියවෙයි. 

එය අධ්‍යාපන ඇමතිවරයා නියෝජනය කරන එක්සත් ජාතික පක්ෂයේ මතවාදය බවදය. එක්සත් ජාතික පක්ෂය යනු ගතානුගතික සම්ප්‍රදායින් වෙනුවෙන් පෙනීසිටින දක්ෂිණාංශික පක්ෂයක් බව අලුතින් කීමට අවශ්‍ය නොවන බව මගේ අදහසයි. අද අප රටේ මුල් බැසගෙන ඇති බොහෝ සම්ප්‍රදායන් ඇතිකිරීමට, තහවුරුකිරීමට සහ ඒවා යලි යලිත් ස්ථාපිත කිරීමට එක්සත් ජාතික පක්ෂය පැහැදිලිවම සම්බන්දය. 

අනෙක් අතට, සමාජයේ රැඩිකල් වෙනස්කම් සිදුකිරීමට සමාජය සුදානම් නැති නිසා  දැනට සිදුකල හැක්කේ සීමිත වෙනස්කම් කිහිපයක් පමණක් යැයි යන්නද ඉහත 'සම්ප්‍රදාය සුරකින ප්‍රායෝගිකත්වයට ඉඩදෙන යුගයක් වෙනුවෙන්' යැයි හදුන්වාදෙමින් ගුරුවරියන්ට ගර්භනීය සමයේදී පමණක් පහසු ඇදුමකින් සැරසී සිය රැකියාවේ යෙදීමට ඉඩ ප්‍රස්ථාව සලසාදීම තුල කියවේ. 

එනම් රජයේ බොහෝ ආයතන තුල රැකියා කරන කාන්තාවන්ගේ ඇදුම සාරිය බව නොනිල මට්ටමින් පිළිගැනීම නැවත තහවුරු කිරීමක්ද සිදුකර ඇත.

ඉහතින් දැක්වූ Neloufer De Melගේ (2001) රචනය ඇසුරෙන් පමණක් නොව, නීරා වික්‍රමසිංහගේ (2001) රචනයන් ඇසුරෙන්ද පශ්චාත් යටත්විජිත යුගයේදී සාරිය ශ්‍රී ලංකාවේ කාන්තාවන්ගේ නොනිල ජාතික ඇදුම බවට පත්වූ බව දක්වා තිබේ. 

තවද, සාරිය යනු මෙරට කාන්තාවන්ගේ ඇදුමක් නොව ඉන්දියාවේ කාන්තාවන්ගේ ඇදුමක් ලෙස වර්ධනයවී පසුව මහනුවර යුගයේදී නායක්කාර වංශිකයන්ගේ අනුග්‍රහය ඇතිව ප්‍රවර්ධනයවූ බවත්, එය  අනගාරික ධර්මපාලතුමාගේ බෞද්ධ පුනර්ද ව්‍යාපාරය විසින් ජාතික ඇදුමක් ලෙස කාන්තාවන්ට හදුන්වාදුන් බවද එම රචනාවලින් කියවේ. එමගින් ජාතික අනන්‍යතාවයක් තහවුරු කිරීමේ නාමයෙන් ලාංකීය  කාන්තාවන්ට සිය කැමැත්ත අනුව කැමති ඇදුමක් තෝරාගැනීමේ ඔවුන්ගේ අයිතිය පමණක් නොව ඔවුන්ගේ කැමැත්ත මත මතවාදී බලහත්කාරයක් බල පැවැත්වීමක් ලෙසද එම රචනාවලින් තර්කකරයි.   

මීට අමතරව අපි සාරිය ජාතික අනන්‍යතාවයේ කොටසක් ලෙස තෝරාගැනීම තුල සිදුකර ඇත්තේ බටහිර ඇදුම් පැළදුම් ප්‍රතික්ෂේප කිරීමේ අරමුණින් ඉන්දියානු ජාතික අනන්‍යතාවය අපේ ජාතික අනන්‍යතාවය ලෙස පිළිගැනීමක් නොවේද? ඉන්දියානු සංස්කෘතික ව්‍යාප්තියට හිතසිතින් නතුවීමක් නොවේද? යන්න ද මතුවෙන ගැටලුය.  ශ්‍රී ලංකාව වැනි රටවලට ඉන්දියාව විසින් සිදුකරන දේශපාලන මැදිහත්වීම්, දේශපාලන අත පෙවීම් සහ ඉන්දියානු ව්‍යාප්තවාදය ගැන ප්‍රශ්න කරන කිසිවෙක්, දකුණු ආසියාව තුල බලපවත්වන දැඩි ඉන්දියානු සංස්කෘතික ආධිපත්‍යය ගැන ප්‍රශ්න නොකිරීම පුදුමය. සාරිය ද එහිම කොටසක් නොවේදැයි යන්න  ගැන ප්‍රශ්න නොකිරීම පුදුමය.

ඇත්තවශයෙන්ම සිදුවිය යුත්තේ කාන්තාවන්ට/පුද්ගලයාට කැමති ඇදුමක් ඇදීමට ඇති නිදහස තහවුරු කිරීමය. 

පැහැදිලිවම, ගුරුවරියන්ට ගර්භනීය සමයේදීවත් පහසු ඇදුමකින් සැරසී සිය රැකියාවේ යෙදීමට අවස්ථාවක් සලසාදීම අගය කල යුතුයමය. 

එම අයිතිය  සෙසු රජයේ සේවයේ නියුක්ත සෙසු කාන්තාවන්ට අත්කර දිය යුතුය. 

එමෙන්ම සාරිය මෙන්ම වෙනත් ඇදුම්-ආයිත්ම්ද, ජාතික අනන්‍යතාවයේ කොටසක් ලෙස සලකන්නේ ඇයි? එවැනි ඇදුම් සමාජය තුල ස්ථාපිතවී එහිලා පොදු එකගතාවයන් ගොඩ නැගුනේ කෙසේද? අදත් කිසිදු ප්‍රශ්න කිරීමකින් තොරව එම ඇදුම් 'අපේ සම්ප්‍රදායික විනීත ඇදුම්' ලෙස අපි බාරගන්නේ ඇයි? සාරිය වැනි ඇදුමක් කාන්තාවන්ගේ  ජාතික ඇදුම ලෙස සහ නිල හෝ නොනිල මට්ටමින් පිළිගත් රාජකාරී අඩුම ලෙස පිළිගැනීම තුල ඇයගේ/පුද්ගලයාගේ  නිදහස් කැමැත්තට එල්ලකරන බලපෑම කවරාකාරද? යන්න පිලිබදව පුළුල් කතිකාවක් සමාජය තුල මේ මොහොතේ මෙම නව චක්‍රලේඛනය ඇසුරින්වත්  ඇතිකළ යුතුය. 

මාකස් ප්‍රියන්ත පෙරේරා

(27/05/2018).

හැරී සහ මේගන්ගේ විවාහය ආදර අන්දරයක්ද? රාජකීය විජ්ජාවක්ද?

හැරී සහ මේගන්ගේ විවාහය හුදෙක් පිරිමියෙක් සහ ගැහැණියක් අතර  සිදුවූ විවාහයක් හෝ බ්‍රිතාන්‍ය රජ පවුලේ තවත් තැනැත්තෙක්ගේ විවාහයකට වඩා එහා ගිය දෙයක් බව දැන් ලියවෙන, කියවෙන දේවල් අතරින් පෙනීයයි. 

බ්‍රිතාන්‍ය රජ පවුලේ කුමාරයෙකු මෙතක් සිදුකල විවාහයන්ට වඩා වෙනස් විවාහයක් හැරී කුමරු කරගෙන තිබෙන බව ඇත්තය. ඔහු විවාහවූ මේගන් මර්කල් මීට කලින් විවාහයකින් දික්කසාදවූ කාන්තාවකි. එමෙන්ම ඇය මිශ්‍ර වාර්ගික (mixed race) අප්‍රිකානු-ඇමෙරිකානු (African-American) කාන්තාවකි. ඇගේ පියා අයර්ලන්ත ජාතික සුදු ජාතිකයෙක්වෙන අතර මව අප්‍රිකානු සම්භවයකින් යුක්තය. ඇය බ්‍රිතාන්‍ය ජාතික කාන්තාවක් නොව ඇමරිකානු ජාතික සාමාන්‍ය පවුලක කාන්තාවකි. මේ සියලු කරුනු අනුව හැරී කුමරු කරගෙන ඇත්තේ මෙතෙක් පැවති සම්මතයන්ට වෙනස් විවාහයක් බව පැහැදිලිය. 

අතීතයේදී නම් මෙවැනි විවාහයක් කිසිසේත්ම සිදුනොවනු ඇත. හැරී කුමරුගේ මුත්තාවූ, 5වන ජෝර්ජ් (George V) රජගෙන් පසු රජකමට පත්වූ ඔහුගේ පුතාවන, 8වන එඩ්වඩ් (Edward VIII)  රජට ඇමරිකානු ජාතික Wallis Simpsonව විවාහකර ගැනීමට (1937) බ්‍රිතාන්‍ය රාජකීයන්ගෙන් ඉඩ නොලැබුණි. ඇයද විවාහ දෙකකින් දික්කසාදවූ තැනැත්තියක්වීම එයට හේතුවිය. එම නිසා 8වන එඩ්වඩ් (Edward VIII)ට රජකම පවා අතහැර ඇමරිකානු ජාතික Wallis Simpsonව විවාහ කර ගත්හ. එතැන් පටන් එඩ්වඩ් ආදිපාදයා ලෙස හැදින්වූ රජකම අත්හල එඩ්වඩ් කුමාරයාගේ සහ සිම්ප්සන් ආර්යාවගේ ආදර අන්දරය එකල මාධ්‍යයවලට රජ බොජුනක්විය. කවි, සින්දු, නවකථා, කෙටිකතා පමණක් නොව රූපවාහිනී වැඩසටහන්, නාට්‍යය,  චිත්‍රපටි පවා නිර්මාණය විය.  ඒ තරමට එය ජනාදරය දිනාගත් කථාවක් විය. එහෙත් ටික කලකින්ම දෙවන ලෝක යුද්ධය පැන නැගීම නිසා එම කථාව යටගියහ. නැවත මාධ්‍යය ඔවුන් ගැන අවධානය යොමු කරනවිට එඩ්වඩ් ආදිපාදයාගේ සෞඛ්‍ය පිරිහීමට ලක්වී තිබුණි.     

ඉන් වසර 80කට පසු ඇමරිකානු ජාතික, කලින් විවාහයෙන් දික්කසාදවූ, ඊටත් වඩා, මිශ්‍ර වාර්ගික (mixed race) කාන්තාවක් කිසිදු බාධාවකින් තොරව විවාහ කරගැනීමට හැකිවීම තුල රජ පවුල කිසියම් ආකාරයකට කලානුකූලව වෙනස්වෙමින් පවතින්නේයැයි යන හැගීමක් ඇති කිරීමට හේතුවනු ඇත.

එහෙත්, ඇත්ත කරණයවනුවේ බ්‍රිතාන්‍යයේ ඔටුන්න හිමි චාල්ස් කුමරු ගේ දෙවන දරුවාවන හැරී කුමරුට රජකම ලැබීමට ඇති අවස්ථාව දැන් ඉතා සීමිත බවය. රජකම ලැබීම සම්බන්දයෙන් 2වන එලිසබෙත් රැජිනගෙන් පසුව චාල්ස් කුමරුද, ඔහුගේ පුත් විලියම් සහ ඔවුන්ගේ දරුවන් තිදෙනාද හැරී කුමරුට වඩා පිලිවෙලින් ඉදිරියෙන් සිටී. එම ලැයිස්තුවේ  හැරී කුමරු පසුවෙනුවේ 6 වෙන තැනටය. ඒහින් හැරී කුමරුට රාජකීයන්ගෙන් කිසිදු බලපෑමකින් තොරව, තමන් කැමති, තම ජීවිතයේ ඉදිරි කාලය සතුටින් ගෙවිය හැකි  තැනැත්තියක් සිය කැමැත්ත අනුව තෝරාගැනීමට පැහැදිලි ඉඩක් විවරව තිබුණි. 

එහෙත් හැරී කුමරුගේ කැමැත්ත හෝ ඔහුගේ තේරීම පිළිබද හේතු, ඔහු සිය සහකාරිය ලෙස ඇයව තෝරාගත්තේ ඇයි? වැනි පෞද්ගලික කාරණා වලට වඩා, මාධ්‍යය මගින් මෙම විවාහය ගැන  යොමුකල අවධානය මුළුමනින්ම යොමුවී තිබුනේ එය මෙතෙක් පැවති රාජකීය සම්ප්‍රදායට වඩා වෙනස්  විවාහයක්ය යන කාරණාය.

විශේෂයෙන්ම, සම්ප්‍රදායිකව සුදු ජාතිකයින්ගේන් සැදුම්ලත් (Predominantly white institution) බ්‍රිතාන්‍ය රජ පවුලට සුදු ජාතික නොවන කාන්තාවක් ඇතුල්වීමත්, ඇය පළමු විවාහයෙන් දික්කසාදවූ කාන්තාවක්වීමත්, ඇය බ්‍රිතාන්‍ය නොවන ඇමරිකානු සාමාන්‍යය කාන්තාවක්වීමත් ආදී කරුණු මාධ්‍ය වාර්තාකරණයේ මුල් තැනක් දිනාගත්හ. 

මෙම විවාහය ගැන ප්‍රවෘත්ති වාර්තාකල ඇමරිකානු මාධ්‍යය එය ඔවුන් 1776 දී බ්‍රිතාන්‍යය යටත්විජිත පාලනයෙන් සහ බ්‍රිතාන්‍යය කිරීටයෙන්  නිදහස්වූ රාජ්‍යක් බවට පත්වීමෙන් අනතුරුව එරට වැසියෙකුට බ්‍රිතාන්‍යය  රාජකීයත්වය තුල සාමාජිකත්වය ලැබීම නම්වූ සුවිශේෂීත්වයක් සහිත ප්‍රවෘත්තීයක්  ලෙස වාර්තා කළේය. විවාහයෙන් අනතුරුව හැරී කුමරු සහ ඔහුගේ බිරිද The Duke and Duchess of Sussex ලෙස නිලනාමයකින් පිදුම්ලබන බැවින්, මේගන් මර්කල් යනු ඇමරිකානු ඉතිහාසයේ ප්‍රථමවරට බ්‍රිතාන්‍යය රජ පවුලෙන් නිල තනතුරක් ලැබූ ප්‍රථම ඇමරිකානුවා බවට පත්විය.

ඉන්දියානුවෙකුට එම අවස්ථාව ලැබීමට තවත් කෙතරම් කල්යයි දැයි ඉන්දියානු සමාජමාධ්‍ය තුල සාකච්ඡාවට ලක්ව තිබිණි. 

අපේ රටේද මෙම විවාහය ගැන හාස්‍යයෙන්, උපහාසයෙන් මෙන්ම අතිශයෝක්තියෙන්ද  සාකච්ඡාවට ලක්ව තිබුණි. ඉන් එකකින් කියවුනේ එංගලන්තේ එහෙම වුනත් ලංකාවේ එහෙම වෙන්නෙ නෑ කියාය.

(😂..... අර විවාහය මෙහෙ සිද්ධ උනා නම්😂 රැජින(අපේ නම් ආච්චි) "ඔය මගුල කෙරෙන්නෙ මගෙ මිනිය උඩින් තමා. අපේ හත්මුතු පරම්පරාවෙ වත් වෙච්ච දේවල්ද මේ.." තාත්තා- උඹ අපේ නම්බුව කෑවා..මූනෙ දැලි ගෑවා සෙසු නෑයෝ(විශේෂයෙන්ම නැන්දලා)- මේවා දැකල අපේ ළමයිත් නරක් වෙනවා. අපේ ජාතියෙ එකියකුත් නෙවෙයිලු...! ආදී දෑද...)

තවත් ඒවායින් කියවුනේ මේගන්ගේ ඇදුම්-පැළදුම්, රූපලාවන්‍ය සහ ස්වර්ණාභරණ ගැනය. ඒවා බොහොමයක් අපේ රටේ තත්වය හා  ගැලපීමට උත්සහකර තිබුණි. එහෙත් ඇත්නම් කරුණු වැරදිය. හුදෙක් මතුපිටින් පෙනෙන කරුණු ගැන නිවැරදි අධ්‍යනයකින් තොරව ප්‍රචාරණය කරණ ලැබූ කරුණුය. උදාහරණයක් ලෙස මෙම විවාහය සරල චාම් විවාහයක් යැයි කීම වැරදිය. මෙම විවාහ මංගල්‍යය සදහා පවුම් මිලියන 36ක් වියදම් කර ඇත. ඇගේ ඇදුම සදහා පමණක් පවුම් මිලියන 3ක් වියදම් කරතිබේ. එය ප්‍රංශ සන්නා නාමයක් (brand) වන Givenchy හි අධ්‍යක්ෂිකාවක්වූ  Clare Waight Keller විසින් නිර්මාණය කරන ලද්දකි. එම ඇදුමේ දිගු වේල්පොට පොදු රාජ්‍යය මණ්ඩලයට අයත් රටවල් 53කගේ මල්වලින් සකසා තිබුණි. එය සදහා පැය 100කට අදික කාලයක් ගත කර තිබේ. මෙම මල් මැසීමේදී සෑම පැය භාගයකට වරක්ම අත්සේදීමට සිදුවූ බව කියවේ.

කෙසේවුවද මෙකී සියළු පුවත්වලින් අපිට  සම්ප්‍රේක්ෂණය කරනුයේ කුමක්ද?  

ඇත්තටම,  හැරී කුමරු සහ මේගන් මර්කල් අතර ප්‍රේම සම්බන්දයක් පවතින බව බ්‍රිතාන්‍යය  පුවත්පත් වාර්තාකලේ ඔහු 'සුරූපී  තළඑළලු ස්ත්‍රියක්' (glamorous brunette) හා ප්‍රේම සම්බදයක් අරබා ඇති බවත් එය එතෙක් ඔහු ඇසුරු කළ දුබුරු පැහැති (blondies) කාන්තාවන්ට වඩා වෙනස් අත්දැකීමක් ඔහුට එකතුකරනු ඇති බවත්ය. එම වාර්තාකරණය තුලම කිසියම් සරාගීත්වයක් සහ වාර්ගික හැගීමක් මෙන්ම හැරීගේ සෙල්ලක්කාර ජීවිතයද නිරූපණය කරන්නේ දැයි යන සාකච්චාවක්ද ඇතිවිය. 

රැජිනගේ ප්‍රධානත්වයෙන්  බකින්හැම් මාලිගයේ පැවැත්වෙන වාර්ෂික නත්තල් උත්සවයට පසුගිය වසරේදී (2017) මේගන් මර්කල්ට ආරාධනා කිරීමත් සමග ඇයට  බොහෝදුරට රජ පවුලේ පිළිගැනීම හිමිවී ඇතිබව පෙනී ගියහ.

ඒ සමග බ්‍රිතාන්‍යය මාධ්‍ය මගින් මේගන් මර්කල්ගේ යටගියාව අනාවරණය කරන්නට විය. විශේෂයෙන්ම ඇයගේ පියාට හතරවටේම දරුවන් ඇති බවද, ඇයගේ කලින් විවාහයේ ජයාරූපද, කලින් පෙම්වතුන් ගැනද, ඇය රගපෑ චිත්‍රපටිවල සිපගන්නා ජයාරූපද, ඇගේ මිතුරන් කමකට නැති බවද, එක් මිතුරෙක් ඇමරිකාවේ නිත්‍යානුකූල ගංජා තවානක හිමිකරුවෙක් බවද වාර්තාකළේය. 

එහෙත් ඒ කිසිවකින් හැරී සහ මේගන්ගේ ප්‍රේම සම්බන්දය දෙකඩ නොවිණි. ඔවුන් විවාහවීමට තීරණය කලබව නිවේදනය කළේය. ඇත්ත වශයෙන්ම, හැරීගේ මගුල් ගැන එතරම් උනන්දුවක් පොදු ජනයා අතර නොතිබුන නමුත් විවාහය නිවේදනය කිරීමත් සමග මහජනයා අතර ඒගැන යම් උනන්දුවක් ඇතිවිය. මෙතෙක් කෙළිලොල් ජීවිතයක් කතාකරමින් සිටි හැරී දැන් තලත්තැනීවී සිටින බවද ඔහුගේ තට්ටය පවා දැන් පෑදෙමින් තිබෙන බවද ඉන් පසුව මධ්‍යය වාර්තාකළේය. මාධ්‍යයේ වෙනස සිදුවූයේ කෙසේදැයි ඉන් හොද හැටි බලාගත හැක. 

කෙසේවුවද, හැරී කුමරු ඇමරිකානු ජාතික, සාමාන්‍ය පවුලක, කලින් විවාහයකින් දික්කසාදවූ මිශ්‍ර වාර්ගික (mixed race) අප්‍රිකානු-ඇමෙරිකානු (African-American) කාන්තාවක් විවාහ කරගැනීම තවත් සින්ඩරේල්ලා (Cinderella)  වර්ගයේ කතාවක් හෙවත් Brian Reed ගේ Modern Enchantments: The Cultural Power of Secular Magic (2004) කෘතියේ විස්තර කරන අර්ථයෙන් තවත් ලෞකික විජ්ජාවක් (secular magic)දැයි යනුවෙන් ප්‍රශ්නකල මාධ්‍යද නොතිබුනාම නොවේ. 

මියැදෙන්නට පෙර දේශනයක් ඇසීමට තරම් අපි වාසනාන්තයන් වූ අපේ යුගයේ විශිෂ්ඨ දේශපාලන ශාස්ත්‍රඥයෙක් වූ එරික් හොබ්ස්බාවම් (Eric Hobsbawm) විසින් රචිත The Invention of Tradition (1983) කෘතියේ 102වන පිටුවේ සදහන් කල ලෙස 'නුතන සමාජයටද මිත්‍යාව සහ චාරිත්‍රවාරිත්‍රද අවශ්‍ය බවත්, රජවරුන් සහ පාලනතන්ත්‍රයන් පවතින්නේ ඒවා මහජනයාට සැපයීමෙන් බවත්' යන්න හැරී සහ මේගන්ගේ විවාහය ඔස්සේ නැවත සනාථවන්නේ දැයි Times සගරාව (17/05/2018) පවා මතුකරන ලදී. 

"The historian Eric Hobsbawm, analyzing the “secular magic of monarchy,” suggested that while it’s tempting to ask what role a royal wedding plays in a time of social change, it is often because of that change that the weddings have such significance.''

ඒ ඔස්සේ රට, ජාති, ආගම, වර්ගය, හමේ පැහැය, පන්තිය, ලිංගිකත්වය, විවාහක-දික්කසාද, සම්ප්‍රදාය-නවීන ආදී විවිධ බේදයන්ගෙන් බෙදී වෙන්වීම වෙනුවට මනුස්සකම සහ ශිෂ්ට සම්පන්න කම මුල්කරගනිමින් එක්වෙන නව සමාජයට අනුව බ්‍රිතාන්‍ය රජ පවුලද නවීනත්වයට පත්වෙමින් තිබෙන්නේ දැයි යන පණිවිඩයක් මෙම විවාහය ඔස්සේ ලබා දීමට කටයුතු කලේද? නැතහොත් තවත් රාජකීය විජ්ජාවක්දැයි? යන්න ඒ ඔස්සේ ප්‍රශ්න කෙරිණි. 

එහෙත්, මෙම විවාහයට එයට වඩා පදනමක්, බැදීමක් සහ දර්ශනයක් ඇතිබව පෙනීගියේ මුළු විවාහයේ තේමාව (theme) ලෙස ප්‍රේමය (love) යන්න තෝරාගැනීම නිසාය. මුළු විවාහය පුරාම ගායනාකල ගායනා කණ්ඩායමේ (Afro-American choir) ගීතිකා සහ ගායනාවල සිට, 19 හැවිරිදි ශෙලෝ (cello) වාදකයෙක්වූ Sheku Kanneh-Mason වාදයන් වල පවා තේමාවවුයේ ප්‍රේමයය.  (ඔහු වාදනය කලේ Franz Schubert ගේ "Ave Maria," Gabriel Fauré ගේ "Après un rêve" සහ Maria Theresia von Paradis ගේ "Sicilienne" නිර්මාණයන්ය). විවාහයේ  තේමාව වඩා හොදින් තේරුම් කරදීම සදහා සිය විවාහයේ දේශකයා ලෙස හැරී සහ මේගන් යුවල ඇමරිකාවේ සුප්‍රකට ඉවැන්ජලික් (evangelical) ක්‍රිස්තියානු  බිෂොප්වරයෙකු වූ  Michael Curryව චිකාගෝ නුවර සිට ගෙන්වා තිබුණි. 

ඔහුගේ දේශනය හැරී කුමරුගේ සහ මේගන්ගේ මුළු විවාහයම ඒකාලෝක කළේය.  බිෂොප්වරයා දැක්වුයේ ක්‍රිස්තුන් වහන්සේගේ මුළුමහත් ඉගැන්වීමේ හරය ප්‍රේමය බවය. ක්‍රිස්තුන් වහන්සේගේ ප්‍රේමයේ ඉගැන්වීම මුළු මිනිස් ලෝකය පුරාම නොනවතින විප්ලවීය ක්‍රියාවලියක නිරතවූ බවත්, මාටින් ලුතර් ඇමරිකාවේ කළු ජනයාගේ අයිතිවාසිකම් දිනාගත්තේද ප්‍රේමයේ බලය (power of love) තුලින් බවත් දැක්වීය. සිය දේශනය අවසන් කිරීමට ප්‍රංශ ජේසු නිකායික කතෝලික පියතුමෙකු මෙන්ම  ශාස්ත්‍රඥයෙක් සහ විද්‍යාඥයෙක්වූ Pierre Teilhard de Chardin (1881-1955)ගේ රචනයක් ගෙන හැරපෑහ. ඉන් කියවුනේ මිනිසා ගින්දර සොයාගනිමින් සිය මුළු ඉතිහාසයම වෙනස් කරගත්තා සේ ප්‍රේමයේ ගින්න දල්වා ගතහොත් ලෝකයේ යුද්ධ, සාගින්දර, දිලිදිකම ආදිය සදහටම වදවී යන බවය:
  
"de Chardin said fire was one of the greatest discoveries in all of human history. "And he then went on to say that if humanity never harnesses the energy of fire again, if humanity ever captures the energy of love - it will be the second time in history that we have discovered fire. "(Dr King was right:) We must discover love - the redemptive power of love. And when we do that, we will make of this old world, a new world." 

හැරී කුමරුට සහ එම ආර්යාවට සිය ජීවිත ඇසුරෙන් මෙන්ම සිය සේවය තුලින්ද ලෝක ප්‍රජාව තුල ප්‍රේමයේ ගින්න දැල්විය හැකිනම් මෙම විවාහය ලෝකයට කෙතරම් වැදගත් නම් විය හැකිද?

මාකස් ප්‍රියන්ත පෙරේරා.
21/05/2018

වෙසක් දේශපාලනය

2018 වසරේදී ශ්‍රී ලංකාව මෙන්ම මියන්මාරයද (බුරුමය) වෙසක් දිනය සමරුවේ අප්‍රියෙල් 29වෙනිදා වූ අතර කාම්බෝජය, වියට්නාමය සහ ලෝකයේ වෙනත් බෞද්ධ රටවල් වෙසක් දිනය සමරනුයේ මැයි 29වෙනි දිනය. ලෝකයේ වෙනත් බෞද්ධ රටවලට වෙනස්ව ලංකාව අප්‍රියෙල් 29 දිනය වෙසක් දිනය ලෙස නම් කලේ ඇයි? එහිලා තීන්දු-තීරණ ගත් කමිටුවේ අරමුණ කුමක්වීද? මියන්මාරයද ලෝකයේ අනෙකුත් බෞද්ධ රටවලට වෙනස්ව සිය වෙසක් දිනය ලෙස අප්‍රියෙල් 29වෙනි දිනය යොදාගත්තේ, ලංකාව අනුව යමින්ද? නැතහොත් ලංකාව සිය වෙසක් දිනය තීරණය කිරීම සදහා අදාල කරගත්තේ මියන්මාරයද? යන්න ගැන සාකච්ඡා කිරීම මෙම ලිපියේ අරමුණ නොවේ. 

ලංකාව සිය වෙසක් දිනය ලෙස අප්‍රියෙල් 29 දිනය යොදාගැනීමත්, ඒහා සමග දියත්වෙන වෙසක් සතිය මැයි 02 දින දක්වා දිවයෑමත් නිසා ශ්‍රී ලංකාව 1956 සිට නිවාඩු දිනයක් ලෙස නම්කර තිබු මැයි 01 දින නිවාඩුව මැයි 7 දක්වා කල්දැමීමට රජය ගැසට් නිවේදනයක් මගින් ක්‍රියාකලේය. එම නිසා ජාත්‍යන්තර කම්කරැ දින සමරුව සහ වැඩකරන ජනයාගේ  අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් හඩ නැගෙන මැයි දින සැමරුම සදහාවූ අවධානය යටින් හරා බිද දැමීමේ (undermine) සැලැස්මක් රජයට තිබුනේද? එමගින් වැඩකරන ජනයාගේ අයිතිවාසිකම් දිනාගැනීමේ නිරන්තර අරගලය ආගමීක සහ දේශපාලන හස්තයන් මගින් යටපත් කිරීමට රජය ක්‍රියාකලේද? යන්න ගැන සාකච්ඡා කිරීමද, මෙම ලිපියේ අරමුණ නොවේ. 

ශ්‍රී ලංකාවේ බෞද්ධ ජනයා ජීවත් නොවන කිලිනොච්චිය, මුලතිව් වැනි ප්‍රදේශවල යුද්ධ හමුදාව යොදවා බෞද්ධ කොඩි, වෙසක් සැරසිලි ආදිය ඉදිකර එම ප්‍රදේශවල නැති වෙසක් උත්සවශ්‍රීයක් එකී ප්‍රදේශවල පෙන්වීමට උත්සහ කිරීම තුල එම ප්‍රදේශවල ජීවත්වන ද්‍රවිඩ ජනයා තුල බෞද්ධ ආක්‍රමණයක් පිළිබද හීතියක් මතුවීම මෙන්ම, සිය පාරම්පරික නිජබිමේ උරුමය  උල්ලංඝනය කිරීමේ අනතුරද, සිය ජනයාගේ සංස්කෘතික අනන්‍යතාවය මත සිංහල-බෞද්ධ අධිකාරීවාදී වෙනත් සංස්කෘතික අනන්‍යතාවයක් බලහත්කාරයෙන් එම ජනයාමත ආරෝපණය කිරීම ගැන සැකයන් ජනිතවීම පිළිබද තත්වය සකච්ඡා කිරීමද, මෙම ලිපියේ අරමුණ නොවේ.

ශ්‍රී ලාංකිකයන් උත්කර්ෂවත් ලෙස ඉතා ඉහල උත්සවත්ශ්‍රීයකින් දැන් සමරන 'වෙසක් උත්සවය' සැමරීමට පටන්ගෙන ඇත්තේ ක්‍රිස්තියානීන්ගේ නත්තල් උත්සවය, බටහිර සංස්කෘතියේ  සහ එම ශිෂ්ටාචාරයෙන් උකහාගත් දේවලින් බවත්, එහිලා මුලිකවුයේ අනගාරික ධර්මපාල තුමාගේ බෞද්ධ පුනරෝද ව්‍යාපාරය (Buddhist revival) විසින් බවත්, ඔහු ක්‍රිස්තියානි ජනයා සිය නත්තල සැමරීමට භාවිතා කරන නත්තල් සුභපැතුම්පත් (Card), කැරොල්, නේක වර්ණ සැරසිලි ආදියෙන් අභාෂය ලබා වෙසක් සුබ පැතුම් පත්, බොදු බැති ගී සහ වර්ණවත් සැරසිලි සහිත උත්සවයක් බවට වෙසක් උත්සවය පත්කළ බව රිචඩ් ගොම්බ්‍රිච් (Richard Gombrich) සහ ගනනාථ ඔබේසේකර (Gananath Obeyesekere) 1988 ලිවූ 'Buddhism Transformed: Religious Change in Sri Lanka' (page 202-242) නම් ශාස්ත්‍රීය අධ්‍යයනයේ ඉදිරිපත්කරන කරුණු  සාකච්ඡා කිරීමද, මෙම ලිපියේ අරමුණ නොවේ. 

තවද, බෞද්ධාගම ලංකාවට හදුන්වාදීමෙන් පසුව මෙරට පැවති ශිෂ්ටාචාරය තව තවත් වර්ධනය කිරීමෙහිලා බෞද්ධාගම ඉතාමත් ප්‍රසංසනීය ලෙස දායකවූ බව අවිවාදයෙන් පිළිගන්නා අපි, යටත්විජිත පාලනය ඔස්සේ ලංකාවට උරුමවූ ක්‍රිස්තියානි ආගමද, එහි සංස්කෘතිය සහ ඒහා මුසුවුණු බටහිර ශිෂ්ටාචාරයේ ආභාෂය ද, නුතන ලාංකීය ශිෂ්ටාචාරය ගොඩනැන්වීමට සහ එය වඩාත් ඔපවත් කිරීම සදහා අඩු-වැඩි වශයෙන්දායකවී ඇති බව වර්තමානයේ ඉතා ඉහල උත්සවශ්‍රීයකින් සමරන නුතන වෙසක් උත්සවය සම්බන්දයෙන් ගොම්බ්‍රිච් (Gombrich) සහ ඔබේසේකරයන්ගේ (Obeyesekere) ඉහත සදහන්කල කෘතියේ (1988)  කරුණු  ඇසුරින් සහ වෙනත් බොහෝ කරුණු ඇසුරින්  පෙන්වාදීමට උත්සහකිරීමද, මෙම ලිපියේ අරමුණ නොවේ.

මා මීට පෙර ලියු (02/05/2015) වෙසක් උත්සවයට උත්සවත්ශ්‍රීය ලැබීම සහ වෙසක් මුද්දර පිළිබද කථාවක් යන ලිපියේ සදහන් කරතිබු, සිංහල-දෙමළ අළුත් අවුරුද්ද සැමරීමට එතරම් උනන්දුවක් නොදක්වන මීගමුව ප්‍රදේශයේ ක්‍රිස්තියානි ජනයා ද වෙසක් උත්සවයට කූඩු සැදීමට, සැරසිලි කිරීමට, දන්සල්දීමට, උනන්දුවක් දක්වන්නේ වෙසක් උත්සවශ්‍රිය සිය 'උත්සව සංස්කෘතිය' (festival culture) ඇසුරෙන් පැනනැගුන සහ    සමාන සංස්කෘතික සබැදියාවක් නිරූපණය කිරීම නිසා ද ගැන සාකච්ඡා කිරීම හෝ රාජ්‍යය මෙන්ම, වෙනත් දේශපාලන ප්‍රවනතාවයන් විසින්  මුද්දර නිකුත්කිරීමේ සිට වෙසක් සැමරුමට රාජ්‍ය අනුග්‍රහය ඇතිව උත්සවත්ශ්‍රීයෙන් සැමරීමට දේශපාලන බලවේගවල පෙළගැස්ම ගැන කරුණු නැවත සාකච්ඡා කිරීමද, මෙම ලිපියේ අරමුණ නොවේ.

මෙම ලිපියේ අරමුණ එකී ජාතික සහ අභ්‍යන්තර ප්‍රවනතාවයන්  අභිබවා ගිය වර්තමාන දකුණු ආසියාවේ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික දේශපාලනය තුල පවා ශ්‍රී ලංකාවේ වෙසක් උත්සවය කුමන ආකාරයේ වැදගත්කමක් දිනාගනිමින් සිටින්නේදැයි යන්න ගැන සාකච්ඡා කිරීමය.

කලින් සදහන් කල ආකාරයට මියන්මාරය සහ ශ්‍රී ලංකාව මේ වසරේ එකම දිනයක වෙසක් දිනය  යොදාගැනීම මෙන්ම දේශපාලන, ආගමික සහ වෙනත් සමාජ ප්‍රවණතා අනුවද මියන්මාරය සහ ශ්‍රී ලංකාව අතර යම් සමාන්තර  ආගමික සහ දේශපාලන ප්‍රවනතාවයන් වර්ධනය වෙමින් තිබෙන්නේදැයි යන්න සාකච්චා කරන පුවත් රාශියක්ද පසුගිය වකවානුවේ ජාත්‍යන්තර මාධ්‍යවල යම් අවධානයකට ලක්ව තිබුණි. විශේෂයෙන්ම මියන්මාරයේ රෝහින්‍යා සරණාගතයින්ට ලංකාවේ බෞද්ධ භික්ෂූන් පෙරටුකරගත් කණ්ඩායම් විසින් පහරදීමත්, එවැනිම කණ්ඩායම් විසින් ශ්‍රී ලංකාවේ මුස්ලිම් ප්‍රජාව ඉලක්ක කරගත් ප්‍රහාර දියත්වීමත් තුල ඉහත සදහන් කල මියන්මාරය සහ ශ්‍රී ලංකාව අතර වර්ධනයවන යම් ආකාරයක සමාන්තර  ආගමික සහ දේශපාලන ප්‍රවනතාවයන් පිළිබද අවධානයට ලක්විය.

තත්වය මෙසේ තිබියදී, ඉන්දියාව දකුණු ආසියාවේ රගදක්වන  දේශපාලන භූමිකාව තුල විශේෂයෙන්ම ලංකාව, මියන්මාරය සහ නේපාලය තුල  බුද්ධාගම විෂය කරන්නා බව දැන් දැන් පැහැදිලිව පෙනීයමින් පවතී. එය එක්තරා ආකාරයකට බෞද්ධ රාජ්‍යතාන්ත්‍රික උපායමාර්ගයක් (Buddhist diplomacy) ලෙස හදුන්වාදීමටද ඉන්දියානු විදේශ සබදතා පිළිබද රචනාවල දැන් හැදින්වීමට ලක්කර ඇත (Buddhist diplomacy has been a part of India’s repertoire - Devirupa Mitra, The Wire (07/05/2018). එම ප්‍රතිපත්තිය අනුව මෙරට බෞද්ධාමික ආයතනවලට ආධාර කිරීම, පුහුණුවැඩසටහන් දියත්කිරීම ආදි තවත් කරුණුද ඇතුලත්ය.

2017 වසරේ ලංකාවේ වෙසක් උත්සවය සදහා ප්‍රධාන ආරාධිත අමුත්තා ලෙස පැමිණි ඉන්දියානු අගමැති නරේන්ද්‍ර මෝදි, දෙරට අතර ඇති ශිෂ්ටාචාරයේ පදනම බෞද්ධාගම බවත්, බුද්ධාගම ඉන්දියාවෙන් ශ්‍රී ලංකාවට ලද උතුම්ම දායාදය බවත්, එය ආරක්ෂාකර දීමට ඉන්දියාව නොපැකිලෙන බවත් දැක්වීය. එම ගමනේදීම ඔහු අනෙකුත් ආසියාතික රාජ්‍යයන්ද ඉන්දියාවේ පැනනැගුන බුද්ධාගම තුලින් සභ්‍යත්වය අත්කරගැනීම පිලිබදව අදහස් දක්වා තිබුණි. ඔහුගේ එකී අදහස් දැක්වීම ඉන්දියානු උපායමාර්ගීක ප්‍රවේශයක හැඩරුව දක්වන්නේද? එය එක්තරා ආකාරයකට එක් රාජ්‍යයක් විසින් තවත් රාජ්‍යයක ස්වෛරීභාවය ප්‍රතිලිවීමකට (overwrite) ලක්කිරීමක් නොවේදැයි යන්න ගැනද සාකච්ඡාවක්ද ඇතිවිය. පසුගිය වසරේ ඔහු දැක්වූ එකී අදහස් නැවත වරක් 30/04/18 දින ඉන්දියාවේ පැවති තවත් බෞද්ධ උත්සවයදී එක ලෙසම දක්වා තිබීම ඉන්දියාවේ බෞද්ධ රාජ්‍යතාන්ත්‍රික උපායමාර්ගයක් (Buddhist diplomacy) පිළිබද අදහස නැවත මතුකර දක්වයි. 

"India has never had a history or tradition of attacking others' ideology or country. India has never been an aggressor. It has never encroached upon (the territory) of any other country....all ideologies which had originated in India were based on the welfare of humankind and the environment. The teachings of the Buddha had shaped the national character of several Asian countries....At a time when terrorism, casteism, dynasty politics appear to be overshadowing the teachings of the Buddha, the talk of affection and friendship are becoming more relevant and important..." (India has never been an aggressor nor an encroacher: PM Narendra Modi, 30/04/2018 - The Times of India).

2018 වසරේද  ලංකාවේ වෙසක් සමරුව සදහාවූ  ඉන්දියාවේ උනන්දුව සමබන්දයෙන් කිසියම් හෝ අඩුවක් නොවිණි. ඔවුහු  සාරානාත් නුවර සිට ධාතූන් වහන්සේලා ලංකාවට වැඩම කරවීය. ඉන්දියාවේ සිට ධාතූන් වහන්සේලා ලංකාවට වැඩම කරවීම  කාලාන්තරයක් තිස්සේ සිදුවන්නකි. 2012 දී 2600වන බුද්ධ ජයන්තිය වෙනුවෙන් කපිලවස්තු පුරයේ සිට ධාතූන් වහන්සේලා ලංකාවට වැඩම කරවීය.

2018 වසරේදී ඉන්දියාව සහ පාකිස්ථානය වෙසක් සමයේදී ලංකාව තුල ධාතූන් වහන්සේලා ප්‍රදර්ශනය කිරීම සදහා තරගයක නිතරවූ බව දැක්වේ (India and Pakistan Wage 'Relic Diplomacy' in Lanka -07/05/2018). මේ පිලිබදව සකච්ඡා කරන සුප්‍රකට ඉන්දියානු විදෙස් කටයුතු පිළිබද සගරාවක්වන The Wire සගරාව දැක්වා තිබුනේ, පකිස්ථානයෙන් වැඩම කල ධාතූන් වහන්සේලාට වඩා ඉන්දියාවෙන් ලංකාවට වැඩමකල ධාතූන් වහන්සේලාට වැඩි පිළිගැනීමක් ලැබුණු බවයි. මන්දයත්, පකිස්ථානයේ ධාතූන් වහන්සේලා ගැන එතරම් පිළිගතහැකි  ඉතිහාසයක් සහ මූලාශ්‍ර නොතිබීම එයට හේතුව ලෙස සදහන් කරයි. ධාතූන් වහන්සේලා ප්‍රදර්ශනය කිරීම තරගයක් බවට පත්කරගැනීම එම ඔස්සේ ප්‍රකාශවිනි.  

මේ ලිපියේ සාකච්ඡාවට ලක්කළ ඉහත කරුණු මෙන්ම, ලිපියේ මුලින් සදහන් කල නමුත් සාකච්ඡාවට ලක්නොකල, සියලු කරුණු අනුව  පෙනීයනුවේ ලංකාවේ වෙසක් සැමරුම හුදෙක් බුදු තෙමගුල සමරන ආගමික උත්සවයකට එහා ගිය, ආගමික, දේශපාලන, රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික උපායමාර්ග සහ  ශිෂ්ටාචාරයේ අනන්‍යතාවය පිළිබද අවධානය යොමුකරවන  සහ හැගවුම්කාරයක් බවට දැන් එය පත්ව ඇති බවය. 

තවද, එතෙක් පැවති සම්ප්‍රදායක වෙසක් සමරුවට එහා ගිය, ඉන් බැහැරව, එයට කිසිසේත්ම අයත් නොවූ, බටහිර  ක්‍රිස්තියානි ආගමීක සහ එහි සංස්කෘතිය ආභාෂයන් අනුව යමින් වෙසක් සැමරුව ඉතා ඉහල උත්සවශ්‍රීයකින් යුතු අතිඋත්කර්ෂවත් උත්සවයක් බවට  පත්කිරීමේ  අනගාරික ධර්මපාලයන්ගේ බෞද්ධ පුනරෝද (Buddhist revival) ව්‍යාපාරයේ ක්‍රියාකලාපයන් වෙසක් උත්සවය ආගමික, දේශපාලන ව්‍යාපෘතීන්ගේ අංගයක් බවට සහ ඉන්දියානු භූ දේශපාලන ප්‍රවනතාවයන්ගේ න්‍යාය පත්‍රයන්ට ලාංකීය ස්වෛරීභාවය අභිබවා යාහැකි අවස්ථාවක් බවට විට බුදු තෙමගුල සැමරීම පවා පත්කර ඇතිබවක්ද  මේ අනුව පෙනීයයි.

* නේපාලය සහ ලංකාවේ රාජ්‍යය තාන්ත්‍රික සබදතාවලට වසර 50ක් පිරීම නිමිත්තෙන් 2007 වෙසක් සමයේ නිකුත්කල මුද්දරයක්.

මාකස් ප්‍රියන්ත පෙරේරා
13/05/2018.

මගේ ගම මීගමුව - ආචාර්ය ලෙස්ටර් ජේමිස් පීරිස්

//ඉපදුණේ දෙහිවල. ඒත් මගේ ගම මීගමුව. අපේ මහ ගෙවල් තිබුණේ මීගමුව කෙළින් වීදියේ. අපි කුරුකුලසූරිය පරම්පරාවේ.// අදටද මීගමුවට හොද මට්ටමේ සිනමා ශාලාවක්, නාට්‍ය ශාලාවක්, කලාගාරයක්, කෞතුගාරයක් සහ රංග-කලා අධ්‍යයන ආයතනක් පමණක් නොව අඩුම තරමේ විදී කලාකරුවන්ට සිය දක්ෂතා පෙන්විය හැකි විවෘත ස්ථානයක් හෝ  මීගමුව නගර මධ්‍යයේ නොතිබියද, ශ්‍රී ලංකාවට සිංහල සිනමාවක් බිහිකලේ මීගමුවෙන් බිහිවූ ශිල්පීන් විසින් බව අවිවාදිතය. සිනමාව තුල පමණක් නොව සංගීතය, රංග කලාව, චිත්‍ර ශිල්පය, කාටුන් කලාව, ඡයාරූප ශිල්පය, ආදී  ලාංකීක කලා ක්ෂේත්‍රයේ නවතම ප්‍රවනතාවයන් හදුන්වාදීමට මීගමුවෙන් බිහිවූ කලා ශිල්පීන් මුලපිරූබව නොරහසකි. එහිලා මීගමුවේ ඇති ආගමික, සංස්කෘතික සහ විශ්වදේශී (cosmopolitan) ලක්ෂණ ඉවහල්වූ බව ඉහත කී බොහෝ කෘතහස්තයන්ගේ ජීවනචරිතයන් ගැන සිදුකල විමසුම් සාකච්ඡාවන් ඇසුරෙන් පෙනීයැයි. අනෙක් අතට සිය ජීවිත කාලයෙන් සැලකියයුතු තරම් කාලයක්වත් මීගමුවේ ගෙවා නැති විශිෂ්ඨයන් පවා තමන්ට, තම පෙළපතට සහ පරම්පරාවට මීගමුවට ඇති සම්බන්දය ගෙන හැරපෑමට උනන්දුවන්නේ ලාංකීක නූතනත්වයේ  නගරය මීගමුව බව සිය සිත්සතන්වල කොහේ හෝ පැලපදියම්වී ඇති නිසාදෝ දැයි මට සිතේ. දෙදෙනාම නික්මයාමට මත්තෙන්, මීගමුවෙන් බිහිවූ විශිෂ්ඨ සිනමා මාධ්‍යවේදියෙකු මෙන්ම චිත්‍රපටි කලා විචාරකයෙකුවූ  සුනිල් මිහිඳුකුල මහතා සමග සිළුමිණ පුවත්පතට ආචාර්ය ලෙස්ටර් ජේමිස් පීරිස් මහතා ලබාදුන් සම්මුඛ සාකච්ඡාව එයට එක් හොද උදාහරණක් බව පෙනේ. එම සාකච්ඡාව පහතින් පලකරමි. 

***************************************************

උපන්දිනය?
1919 අප්‍රේල් 5. ඒ අනුව ඊයේට මගේ 95 වැනි උපන්දිනය යෙදී තිබුණා.

ඔබේ ගම කොහේද?
ඉපදුණේ දෙහිවල. ඒත් මගේ ගම මීගමුව. අපේ මහ ගෙවල් තිබුණේ මීගමුව කෙළින් වීදියේ. අපි කුරුකුලසූරිය පරම්පරාවේ. ජනප්‍රිය නිළි ජීවරාණි කුරුකුලසූරිය මගේ ඥාතිවරියක්.

පියා?
ජේම්ස් ෆ්‍රැන්සිස්. වෘත්තීයෙන් බටහිර වෛද්‍යවරයෙක්.

මව?
ඈන් ගර්ට්රූඩ් විනිෆ්‍රඩ් ජයසූරිය

ඔබ කතෝලික?
ඔව්. කාලයක් ශාන්ත පීතර විද්‍යාලයේ විදුහල්පති පීටර් පිල්ලේ පියතුමාට වුවමනා කළා මාව පූජකවරයෙකු කරන්න. මා පූජකවරයෙකු වෙනව නම් බෙල්ජියමට ගිහින් වැඩිදුර ඉගෙනගන්න ශිෂ්‍යත්වයකුත් හදලා දෙන්නම් කියලා උන්වහන්සේ කිව්වා. ඒත් මං ඒකට කැමැති වුණේ නැහැ.

ඔබේ පවුලේ කී දෙනාද?
හතරදෙනයි. මට අයිවන් හා නොයෙල් නමින් සහෝදරයන් දෙන්නෙකුත් එරිකා නමින් සහෝදරියකුත් හිටියා. ඒ අය දැන් ජීවතුන් අතර නෑ.

අයිවන් ප්‍රකට චිත්‍ර ශිල්පියෙක්?

අපේ පවුලේ ශ්‍රේෂ්ඨතම කලාකාරයා මං නෙමෙයි අයිවන් මල්ලි.
ඔහු ‘43 කණ්ඩායමේ’ සාමාජිකයෙක්ව හිටියා.

ඔබ ඉගෙනගත් පාසල?
මුලින් දෙහිවල ශාන්ත මේරි ප්‍රාථමික විදුහල. පසුව ශාන්ත පීතර විදුහල.

ඔබ අයිති වෙන්නේ කොළඹ නගරයේ ඉංග්‍රිසි කතා කරන ඉහළ පැළැන්තියට?
අම්මා සිංහලෙන් කතා කළේ කේන්ති ගිය විට අපිට බනින්න විතරයි. පාසලේ සිංහලෙන් කතා කළොත් අපිට දඩ කන්න සිද්ධ වුණා. කොහොම වුණත් මොරටුව පැත්තේ කෙනෙක් ගෙනැල්ල අපිට ගෙදර සිංහල උගැන්වුවා. එයාගේ නම ලුවිස් ගුරුන්නාන්සේ.

වෘත්තිය?

මුලින් මං පුවත්පත්කලාවේදියෙක්. ‘යූ.එන්.පී. ජර්නල්’, ‘කේසරි’ වැනි පුවත්පත් සඟරාවලට මං ලිව්වා. ඊට පස්සේ එංගලන්තයට ගියාම ‘ද ටයිම්ස් ඔෆ් සිලෝන්’ පත්තරේ ලන්ඩන් විශේෂ වාර්තාකරු වශයෙන් සේවය කළා.  ඔබට සිනමාව තෝරා ගැනීමට හේතු වුණේ මොකක්ද? අපේ ගෙදර ‘කොඩැක්ස්කෝප්’ නම් වූ ප්‍රක්ෂේපණ යන්ත්‍රයක් තිබුණා මං චාලි චැප්ලින්ගේ චිත්‍රපට මුලින්ම බැලුවේ එයින්.

තරුණ වියේදී අපි තවත් පිරිසක් එක්ක එකතුවෙලා ‘කලම්බු ෆිල්ම් සොසයිටි’ කියලා චිත්‍රපට සංගමයකුත් පටන්ගත්ත. ඒක ආසියාවේ ප්‍රථම චිත්‍රපට සංගමය. ඉන්දියාවේ සත්‍යජිත් රායි ‘කල්කටා ෆිල්ම් සොසයිටි’ එක පටන්ගත්තෙත් ඊට පස්සේ.

එංගලන්තයෙදි මම කෙටි චිත්‍රපට කීපයක් නිර්මාණය කළා. ඒවාට සම්මානත් ලැබුණා. ආපහු මං ලංකාවට ආවෙත් රජයේ චිත්‍රපට අංශයට. එතෙක් තමන්ගේ මුදලින් චිත්‍රපට හදපු මට මින් ඉදිරියට ආණ්ඩු‍ෙව සල්ලිවලින් චිත්‍රපට හදන්න පුළුවන් කියල හිතලයි රජයේ චිත්‍රපට අංශයට බැඳුණේ.

ඊයේට (2014 04 05) ඔබට අවුරුදු 95 යි. ඒ ගැන මොනවද හිතෙන්නේ?
හැම දෙයක්ම ඊයේ පෙරේදා සිදුවුණා වගෙ තමයි මට හැ‍ඟෙන්නේ.
දිගු අතීතයක් ගැන මට මුකුත් කල්පනා වෙන්නේ නැහැ.

සියවසකට නුදුරු කාලයක ජීවිතය දිහා
ආපසු හැරිලා බලනකොට මොකක්ද දැනෙන හැඟීම?

එක අතකට දුකක් දැනෙනවා. අනෙක් අතට සතුටක් දැනෙනවා.

ඇයි දුකක් දැනෙන්නේ?
මට වුවමනා කළේ සිනමාකරුවකු වෙන්න නෙමෙයි පත්තර වාර්තාකාරයෙක් වෙන්න. (හැබැයි කර්තෘවරයෙක් වෙන්න නෙමෙයි) ඊට පස්සේ සාහිත්‍යකාරයෙක් වෙන්න. මම තරුණ කාලේ ලේක්හවුස් එකේ ඉන්ටර්වීව් එකකටත් ගියා. මාව ඉන්ටර්වීව් කළේ ඩී.ආර්. විජයවර්ධන. අන්තිමෙට දෙන්නෙක් ඉතුරු වුණා. ඒ ෆ්‍රෙඩ් සිල්වයි මමයි. විජයවර්ධන මාව තෝරා ‍නොගෙන ෆ්‍රෙඩ් සිල්වාව තෝරගත්තා. ඒක තමයි මගේ දෛවය. හැබැයි අද මට හිතෙනවා ඒ තෝරා ගැනීම හරි කියලා. මොකද, ෆ්‍රෙඩ් සිල්වා කියන්නේ විශිෂ්ට ගණයේ පුවත්පත් කලාවේදියෙක්. ‍

‍කොහොම වුණත් එංගලන්තයට ගියාම මට පුළුවන් වුණා පත්තර වාර්තාකාරයෙක් වෙන්න. මම අවුරුදු 6 ක් ‘ටයිම්ස් ඔෆ් සිලෝන්’ පත්තරේ ලන්ඩන් කාර්යාලයේ වැඩ කළා. නමුත් මට සාහිත්‍යධරයෙක් වෙන්න බැරිව ගියා. මට ඕනැ කළේ ඉන්දියාවේ මුල්ක් රාජ් ආනන්ද් වගේ ලේඛකයෙක් වෙන්න. ‘GRASS FOR MY FEET’ (මා පයට තණනිල්ල) ලියපු ජේ. විජේතුංග එකල මගේ වීරයෙක්. එහෙත් පසුකලෙක සිනමාවට යොමු වීම නිසා මගේ අතින් එකම නවකතාවක්වත් ලියැවුණේ නැහැ. ඒ ගැන මට දුකයි.

එහෙත් ඔබ කවි පොතක් ලියා පළකළා?
ඔව්. ඒ පොතේ නම ‘CATHEDRAL AND A STAR'. ඔය පොත පළවුණු දවස්වල ශ්‍රීනේරු ලංකාවට ඇවිත් හිටියා. ඔහු නැවතිලා හිටියේ බම්බලපිටියේ දෙමළ ප්‍රභූ නිවෙසක. ඒ ප්‍රභූවරයා මගේ පියාගේ මිත්‍රයෙක්. ඒ සම්බන්ධතාව ප්‍රයෝජනයට අරන් මං ගිහින් නේරුට පොතක් පිළිගැන්වුවා.

පොත ගැන අදහස් දැන ගැනීමේ වුවමනාවෙන් මම ඔහුගේ ලිපිනය ඇහුවා. ඔහු කිව්වා නේරු - ඉන්දියාව කියල ලියන්න එතකොට තමන්ට ලැබෙනව කියලා. මගේ කවි ගැන මං පෞද්ගලිකව සෑහීමකට පත්වුණේ නැහැ. ඒ නිසා මං කවිපොතේ පිටපත් සියල්ල පුලුස්සා දැම්මා. හැබැයි එක පිටපතක් ඇපෝතිකරි මුද්‍රණාලයේ සේවකයෙක් ළඟ තිබිලා පස්සෙ කාලෙක හම්බවුණා.

ජීවිතය දිහා ආපහු හැරිලා බලද්දි සතුටකුත් ඇති වෙනව කියලා ඔබ කිව්වා?

සිනමාවෙන් මා යමක් කළා කියා හිතනවා. ඇතැමෙක් මා ‘හුදෙකලා කලාකරුවකු’ ලෙස හැඳින්වුවත් මගේ චිත්‍රපටයක් දෙකක් හැරුණුකොට අනෙක් චිත්‍රපට සියල්ල මේ රටේ පොදුජන ප්‍රේක්ෂකයන් පිළිගත්තා. මගේ චිත්‍රපට අගය කළේ කුරුඳුවත්තේ ප්‍රේක්ෂකයන් නෙමෙයි; පොදුජනතාව. ‘රේඛාව’ කොළඹ රීගල් සිනමාහලේ තිරගත වෙද්දි කුරුඳුවත්තේ ප්‍රේක්ෂකයන් කළේ සිංහල කතාකරන නළු නිළියන්ට සිනාසීම පමණයි. ඔවුන්ට චිත්‍රපටයක් දුවවන්න පුළුවන් වෙන්නේ දවස් තුනයි. නැත්නම් හතරයි. මගේ චිත්‍රපට දිව්වේ පොදුජන ප්‍රේක්ෂකයන් නිසා.

ඔබ කතෝලික වුණාට ඔබේ චිත්‍රපටවල තියෙන්නේ බෞද්ධ මුහුණුවරක්?

මම කතෝලික ආගමට බරව එකම එක චිත්‍රපටයයි කරලා තියෙන්නේ. ඒ ‘හෝම් ෆොම් ද සී’ (මුහුදින් ගෙදරට) කියන අර්ධ වෘත්තාන්ත චිත්‍රපටය. ඒක ශාන්ත අන්තෝනි මුනිඳුන් කෙරෙහි ධීවරයන් තුළ තිබෙන ආගමික භක්තිය විදහාපාන්නක්. ඒ හැරුණුකොට අන් චිත්‍රපට සියල්ලේ ම තිබෙන්නේ ඔබ කිව්වා වගෙ බෞද්ධ සමාජ පසුබිම.

‘රේඛාව’ චිත්‍රපටයේ තිබෙන මූලික දුර්වලකමක් තමයි  එහි පන්සලක් නොතිබීම.  ඒක එදා අහුවුණේ ඩී.බී. ධනපාලට විතරයි.  ‘රේඛාවේ’ පන්සලක් නොතිබුණේ  එය රූපගත කරපු වෑවල කියන ගමේ පන්සලක් නොතිබුණු නිසයි.   ‘සංදේශය’ චිත්‍රපටයේ ‘වෛරයෙන් වෛරය නොසංසි‍ඳේ’ කියන දර්ශනය චිත්‍රපටය අවසානයේ පිළිබිඹු කෙරෙනවා. බුදු දහමේ එහි අවිහිංසාව තමයි එයින් කුළුගැන්වෙන්නේ.

‘රන්සළු’ චිත්‍රපටය නම් මුළුමනින්ම බෞද්ධනේ. මැද පන්තික පවුලක තරුණ කාන්තාවකට දසසිල් මාතාවක් මුණගැසීමත් සමඟ ඇගේ ජීවිතය ආධ්‍යාත්මිකව වෙනස් වන ආකාරයනේ ඒ චිත්‍රපටයෙන් කියැවෙන්නේ.

‘අම්මාවරුනේ’ චිත්‍රපටයේ ප්‍රධාන චරිතයක් තරුණ බෞද්ධ භික්ෂුව.
ඒ භික්ෂුව තුළ ඇතිවන්නාවූ මානසික ගැටුමක් තමයි මුළු චිත්‍රපටය පුරාම තිබුණේ.

මේ බෞද්ධ විඥානය ඔබ වැන්නකු තුළ පහළ වුණේ කොහොමද?

ඒකට කරුණු තුනක් හේතු වුණා කියලා
අද ආපහු හැරිලා බලද්දි මට හිතෙනවා.
එකක් ‘ලයනල් වෙන්ඩ්ට් සිලෝන්’ කියන

ලයනල් වෙන්ඩ්ට්ගේ අති විශිෂ්ට ඡායාරූප එකතුවේ ආපු නිශ්චල ඡායාරූප. ඒ ඡායාරූප තමයි සිංහල ගම ගැන, බෞද්ධ ශිෂ්ටාචාරය ගැන මගේ ඇස් පාදන්න හේතු පාදක වුණේ.  

ලයනල් වෙන්ඩ්ට් මං හිතන්නේ ලංකාවේ එදා මෙදාතුර පහළ වූ විශිෂ්ටතම ඡායාරූප ශිල්පියා.

ඔහුගේ ‘ලයනල් වෙන්ඩ්ට් සිලෝන්’ නම් වූ අති සුවිශේෂ ඡායාරූප ග්‍රන්ථය මං දැකලා තියෙනවා.

මේ පොත පළවෙලා තියෙන්නේ 1950 දී. ආලේඛ්‍ය, භූමි ලක්ෂණ, නිරුවත්, මනඞකල්පිත යනාදී වශයෙන් වර්ග කළ හැකි ඡායාරූප රැසක් මේ පොතට ඇතුළත්. 

ලේක්හවුස් නිර්මාතෘ ඩී.ආර්.විජයවර්ධන මහතාගේ
සුප්‍රසිද්ධ ආලේඛ්‍ය ඡායාරූපයත් ලයනල් වෙන්ඩ්ට් ගත්තු එකක්. 

දෙවැනි හේතුව බැසිල් රයිට්ගේ ‘සෝන් ඔෆ් සිලෝන්’ කියන ශ්‍රේෂ්ඨ වාර්තා චිත්‍රපටය. 

සුද්දෙක් හැදුවත් ඒ චිත්‍රපටයේ බෞද්ධ මුහුණුවර හොඳහැටි පිළිබිඹු වෙලා තිබුණා. 

ඒකටත් මං හිතන්නේ හේතු වුණේ ලයනල් වෙන්ඩ්ට්.
ඔහු තමයි මේ චිත්‍රපටයේ මාර්ගෝපදේශකයා.

තුන්වැනි හේතුව
රැල්ෆ් කීන්ගේ ‘හෙරිටේජ් ඔෆ් ලංකා’ (ලංකා උරුමය) කියන වාර්තා චිත්‍රපටය.
මම තමයි මෙහි කථනය ලියා සහාය අධ්‍යක්ෂණය කළේ.
එයින් කියැවුණේ මිහින්තලේ, අනුරාධපුරය, පොලොන්නරුව හා සමනල කන්ද ගැනයි.
ඉරිදට පල්ලි ගිය, මංගල්‍යයට මඩුපල්ලි ගිය මට බෞද්ධ උරුමය ආරක්ෂා වී තිබෙන ඓතිහාසික නගරවලට යන්න ලැබුණේ මේ චිත්‍රපටය මාර්ගයෙන්.
ඔබේ චිත්‍රපට අතරින් ඔබ පෞද්ගලිකව වඩාත්ම කැමැති නිර්මාණය මොකක්ද?‍
මගේ වඩාත්ම පරිසමාප්ත නිර්මාණය විදියට
මම දකින්නේ ‘නිධානය' 

පස්සෙ කාලෙක මට චන්ද්‍රන් රත්නම් කිව්වා
‘නිධානය’ කලර් වලින් ආයේ හදන්න
එයා සල්ලි වියදම් කරන්නම් කියලා. 

ඒත් මං කොහොමද ඒ වගේ චිත්‍රපටයක් ආයේ හදන්නේ. ගාමිණි ෆොන්සේකා නැතුව ‘නිධානයක්’ තියෙනවද? ‘නිධානය’ හැරුණම ‘ගම්පෙරළිය’ ට මම කැමැතියි. ඒ වගේම ‘ගොළු හදවත’ ටත් කැමැතියි.

සත්‍යජිත් රායි මට දවසක් කිව්වා එයා ‘ගම්පෙරළිය’ ටත් වඩා ‘ගොළු හදවත’ ට කැමැතියි කියලා. 

මොකද, ‘ගොළු හදවත’ හුඟක්ම සිනමානුරූපියි.

ඔබේ චිත්‍රපට බොහෝමයක් දැනටමත් විනාශ වෙලා?
ඔව්. මං චිත්‍රපට සංරක්ෂණයක් ගැන කතා කරන්නේ 1958 දි විතර ඉඳලා. ඒත් කිසිම ආණ්ඩුවක් එය ක්‍රියාවට නැංවුවේ නැහැ. චිත්‍රපට කියන්නේ එළවළු වගෙ දෙයක්. එළවළු කුණු වෙනවා වගේ ඉක්මනට චිත්‍රපටත් නරක් වෙනවා. මෙවර මගේ උපන්දිනය නිමිත්තෙන් ජාතික චිත්‍රපට, රූපවාහිනි හා ශබ්දපට සංරක්ෂණාගාරය ඇරඹීම සතුටට කරුණක්.

ඔබ සිනමාවට කලාකරුවන් රැසක් හඳුන්වා දී තිබෙනවා. (ගාමිණි ෆොන්සේකා, තිස්ස අබේසේකර, අයිරාංගනි සේරසිංහ, ටෝනි රණසිංහ, සුමිත්‍රා පීරිස්, අනුලා කරුණාතිලක, ටයිටස් තොටවත්ත, විලී බ්ලේක් ..... වැනි) ඔවුන් අතරින් ශ්‍රේෂ්ඨයා තෝරන්නයි කිව්වොත් ඔබ ‍තෝරන්නේ කාවද?

මං තෝරන්නේ ගාමිණි ෆොන්සේකාව.
මොකද, ඒ වගෙ නළුවෙක් ආයේ මේ රටේ බිහිවෙන්නේ නැහැ.ගාමිණි ‘ගම්පෙරළියේ’ ජිනදාසට රඟපෑවා. ඒ වගේම එහි තෙවැනි කොටස වූ ‘යුගාන්තයේ’ සවිමන් කබලානටත් රඟපෑවා.
ඒත් කිසිම විදේශීය ප්‍රේක්ෂකයෙක් ‘යුගාන්තය’ බලලා මගෙන් ඇහැව්වෙ නැහැ මේ ‘ගම්පෙරළියේ’ හිටපු ජිනදාස නේද කියලා. ඒක තමයි චරිතාංග නළුවකු විදියට ගාමිණිගේ තිබුණු ශ්‍රේෂ්ඨත්වය.

ඔබ ගාමිණිගේ ‘පරසතුමල්’ චිත්‍රපටයේ යම් යම් ජවනිකා අධ්‍යක්ෂණය කළා කියලා සිනමා කර්මාන්තය තුළ ඕපාදූපයක් තියෙනවා?

ඔව්. ඒක ඇත්ත. ‘පරසතුමල්’ චිත්‍රපටයේ විශිෂ්ටතම දර්ශනය ලෙස විචාරකයන් සලකන ගාමිණි හොඳටම බීමත්ව තරප්පු පේළිය උඩ දෑත් දෙපසට විහිදුවා සිටින සෙවණැලි සහිත දර්ශනය අධ්‍යක්ෂණය කළේ මං. මොකද මං ගාමිණිට පොරොන්දු වෙලා හිටියා ඔහුට උදව් කරනවා කියලා. ‘පරසතුමල්’ මුලින්ම කරන්න භාර දුන්නේ මට. මමයි ගාමිණි කැමැති කරගෙන එහි අධ්‍යක්ෂණය ඔහුට පැවරුවේ. ඇත්තටම ඒක සුමිත්‍රාගේ යෝජනාවක්.

චිත්‍රපටවලින් ඔබ උපයාගත් දේ මොනවද?

ආර්ථිකව බැලුවොත් ඇතැම් නිෂ්පාදකවරුන් මට ගෙවලත් නැහැ. මං නම් සඳහන් කරන්නේ නැහැ ඒ මොන චිත්‍රපටද, මොන නිෂ්පාදකවරුන් ද කියලා. මම, සුමිත්‍රා චිත්‍රපට හැදුවේ අපේ ඉඩකඩම් විකුණලා. අද ඒවා කෝටි ගාණක් වටිනවා. ‘රොබට් නොක්ස්’ කරන්න ගිහිල්ලා ලක්ෂ තුනක් අපි අතින් පාඩුකර ගත්තා.

ඔබ මීට අවුරුදු 11 කට ඉහත මාත් එක්ක කිව්වා ‘චිත්‍රපටය නැතිවෙනවා සිනමාව පවතිනවා’ කියලා. දැන් ඒ අවස්ථාව එළැඹිලා තියෙනව නේද?

සෙලියුලොයිඩ් එක (දළ සේයා පට) නැතිවෙනවා කියලා මං මුලින් ම කිව්වේ මට අසූගණන්වලදී පේරාදෙණි සරසවියෙන් ආචාර්ය උපාධිය පිරිනැමුණු වෙලාවෙදි. එතකොට ඊළඟට එන්නෙ මොන තාක්ෂණය ද කියලා ඒ වනවිට මං දැනන් හිටියේ නැහැ. අදටත් මං ඩිජිටල් ගැන දන්නේ නැහැ. සුමිත්‍රා නම් එයාගේ අලුත් ම චිත්‍රපටය (වෛෂ්ණාවි) හැදුවේ සම්පූර්ණයෙන් ම ඩිජිටල්වලින්.

ලෝක සිනමාවේ වයෝවෘද්ධතම සිනමාකරුවා ඔබ වෙන්නැති?

නැහැ. පෘතුගීසි ජාතික මනුවෙල් ඩී. ඔලි වියේරා.
එයාට දැන් වයස අවුරුදු 105 යි.

ඔබ ජ්‍යෝතිෂය විශ්වාස කරනවද? තාත්තා කතෝලික වුණාට අපි කාටත් හඳහන් හදලා තිබුණා. කුඩා කාලයේ මගේ හඳහන බලපු එක්තරා දෛවඥයෙක් (ක්ලිෆඩ් පෙ‍ෙර්රා) අනාගතයේදී මා සිනමාවට යොමුවන බවට අනාවැකි පළ කළා. මට තවමත් පුදුමයි ඒකට. මොකද, ඒ වෙනකොට සිංහල සිනමාවක් කියා දෙයක් බිහිවෙලාවත් තිබුණේ නැහැ. 

සුනිල් මිහිඳුකුල 

සිළුමිණ 

06. 04. 2014

***************************************

මීගමුවෙන් බිහිවූ විශිෂ්ඨ සිනමා මාධ්‍යවේදියෙකු මෙන්ම චිත්‍රපටි කළා විචාරකයෙකුවූ  සුනිල් මිහිඳුකුල මහතා ගැන ඔහු මියයෑමට මීට පෙර මම ලියු සුනිල් මිහිඳුකුල මීගමු පුත්‍රයාට මොක්සුව පතමු යන ලිපිය ඔස්සේ කියවිය හැක. 

තවද ආචාර්ය ලෙස්ටර් ජේමිස් පීරිස් මහතා ඉහත ලබාදුන් සම්මුඛ සාකච්ඡාවේ කියවෙන ලෙස්ටර් ජේමිස් පීරිස්ගේ සහෝදරයන් සහ ලයනල් වෙන්ට් ආදීන් ගැන ඇතැම් කරුණු මම මීට පෙර ලියු සදාචාරවාදීන් යටපත්කල මීගමුව ගැන චිත්‍රපටි තුනක් යන ලිපිය ඔස්සේ කියවිය හැක.  

මාකස් ප්‍රියන්ත පෙරේරා 

01/05/2018